Zaterdag 31 oktober, Halloweenavond. Terwijl op straat mensen vrolijk rondlopen met griezelige maskers, stoppen de bezoekers van de eerste Virtual Reality Pop-Up-bioscoop hun hoofd in een VR-set. Zo’n futuristische duikbril waarmee je in een andere werkelijkheid stapt. Dat wil zeggen, de scène die je via de headset – in dit geval de Samsung GearVR – ziet is niet alleen recht voor je, maar overal in het rond.
Er wordt al langer mee geëxperimenteerd, maar komend jaar moet het echt doorbreken. Vandaar dat &samhoud media in haar kantoor in Amsterdam dit voorproefje organiseert. 360 graden cinema in 3D. Je staat plots midden op een dorpspleintje in Afrika. Kijk omhoog! Daar zweeft de vlieger die een van de kinderen heeft opgelaten.
1. Niet alleen voor game-adepten
Ik kijk naar Waves of Grace, een documentaire van acht minuten over ebola in West-Afrika. Het verhaal van een jonge vrouw die de ziekte overleefde. Ontroerende tekst, als een gebed uitgesproken. Om me heen hulpverleners die zich in beschermpakken hijsen, een kerkdienst, een begrafenis, kinderen die naar me zwaaien. Dat kan dus ook met virtual reality.
Jip Samhoud van &samhoud media licht toe dat er vanavond met opzet geen computeranimaties of game-taferelen te zien zijn. “We willen virtual reality van zijn nerdy-imago ontdoen”.
2. Tussen de acrobaten
Song for someone, een VR-videoclip van U2. En Inside the Box of Kurios, een soort promo waarin artiesten van het Cirque du Soleil hun kunsten vertonen. Bono zingt recht voor me op het podium. Als ik me omdraai staan daar de gitaristen. Een beetje onrustig is het wel, die neiging tot rondkijken. Bij het Cirque trekt een groepje danseressen alle aandacht, maar, denk ik later, heb ik nu van alles gemist dat zich elders in de piste afspeelde? Wil ik eigenlijk wel midden tussen de artiesten staan?
Inmiddels merk ik dat zo’n VR-bril best nog wat lichter en comfortabeler mag. Sommigen klagen immers al over het 3D-brilletje in de gewone bioscoop. Ook de beeldscherpte is nog niet helemaal wat je van een werkelijkheidservaring mag verwachten.
Overigens denkt Samhoud dat de techniek snel zal verbeteren. De grootste hobbel die nu genomen moet worden is volgens hem de omslag in het denken bij de makers van VR-producties. Daar zou hij best eens gelijk in kunnen hebben.
Het zou me niet verbazen als het aanbod van vanavond nog niet zo heel representatief is voor de toekomst. Eigenlijk betrekkelijk conventioneel opgezette korte films in een VR-jasje, zoals de VR-reportage Walking New York over een straatkunstproject. VR voegt iets toe, het is apart en nieuwsgierigmakend, maar de concentratie is minder. Het is niet per definitie indringender of aansprekender dan een gericht gefotografeerde en strak gemonteerde conventionele documentaire. Dus, gooi die verteltechnieken uit de filmwereld overboord. Een VR-ervaring is iets heel anders dan een filmverhaal.
3. De Halloween-bonus
De uitsmijter is Catatonic, waarin ik, zogenaamd vastgebonden in een rolstoel, in een griezelgekkenhuis terecht kom. Het engste is dat de handen die ik zie niet die van mijzelf zijn. Maar een spectaculair schrikeffect zoals ooit in Jaws blijft uit. Daarvoor gebeurt er toch te veel tegelijk. Zo veel, dat ik vergeet achterom te kijken wie me nu eigenlijk voortduwt.
Later zie ik op de Catatonic-site dat er bij de Amerikaanse première ook echte in verpleegstersuniform gestoken actrices aan te pas kwamen, en een echte rolstoel met fysieke tril- en schokeffecten.
4. Ook voor architecten
Wordt het dan toch weer spektakel, of kunnen we ook andere toepassingen verwachten? Naast VR-cinema die om beleving draait noemt Samhoud voorbeelden die niet op amusement gericht zijn. Zoals trainingen, of presentatiemedium voor architecten. Met VR is het mogelijk door een nieuw huis of gebouw te wandelen terwijl het nog op de tekentafel staat.
5. Dieper met DEEP
Zelf denk ik ook aan DEEP, die wondermooie VR-ervaring waar ik twee weken geleden op Cinekid van mocht proeven. Met de headset op zweef je door een droomachtige onderwaterwereld terwijl hier en daar vissen voorbij schieten. Je kijkrichting en je ademhaling sturen je er doorheen. Game-ontwerper Owen Harris bedacht dit als een soort meditatie-hulpmiddel. DEEP is tot nu toe mijn favoriete VR. Ja, het komt allemaal uit de computer en wat mij betreft is dat geen punt. Want waarom zou VR op film moeten lijken?
Na het uitverkochte eenmalige evenement in Amsterdam laat &samhoud media de VR-bioscoop in november nog op zeven andere plaatsen in het land opduiken.
De GearVR is nu al voor de thuiskijker te koop. De Oculus Rift komt rond december. Een model voor de Sony Playstation is er waarschijnlijk in januari en andere merken volgen. De standaardisering moet nog uitgevochten worden, aldus Samhoud. Sommige content is gratis, maar er moet natuurlijk verdiend worden. Dus kan je de VR-beleving straks gewoon bij bol.com of Amazon kopen en downloaden.
Nederlands 
English (UK) 
Français 
