NJO eert Steve Reich

Al vanaf de oprichting van de NJO Summer Academy in 2001 staat jaarlijks één componist centraal, in de huidige aflevering is dat Steve Reich (1936). Tijdens de NJO Muziekzomer spelen tweehonderd muziekstudenten uit vijftien landen een flink aantal composities van de Amerikaanse grootmeester. Het repertoire omvat vroege werken als Drumming (1971) en Music for Pieces of Wood (1973) en meer recente composities als Tehillim (1981) en City Life (1995). Reich arriveerde gisteren in ons land en zal bij een aantal repetities en concerten aanwezig zijn. Morgenmiddag kan het publiek persoonlijk met hem kennismaken in het NJO Muziekcafé.

De door artistiek leider Wim Vos samengestelde programmering mag ambitieus heten, gezien de moeilijkheidsgraad van Reichs muziek. Deze valt weliswaar onder het label ‘minimalisme’, maar vergt het maximale aan uithoudingsvermogen en accuratesse van de uitvoerders. Mooi dat de organisatie jonge musici zonder pardon muziek voorschotelt waarmee zij op het conservatorium zelden in aanraking komen. Het is immers de kern van wat een zomeracademie zou moeten zijn: aanstormende muziekprofessionals bekend maken met de hectische praktijk van het concertleven en het diverse repertoire dat vaak in korte tijd moet worden ingestudeerd.

Zo bracht het NJO Kamerorkest afgelopen week vier concerten, met twee verschillende programma’s. Donderdag en vrijdag werd Reichs Tehillim geflankeerd door werken van Arvo Pärt en Dmitri Sjostakovitsj. Diens Altvioolsonate in de versie voor kamerorkest werd stemmig vertolkt, met altvioliste Anna Magdalena den Herder als toegewijde solist. Het hierop volgende Tehillim voor vier zangeressen en ensemble kreeg een spetterende uitvoering en werd op gejuich onthaald. Zaterdag en zondag stonden naast Tehillim ook Reichs City Life en de wereldpremière van In Your Dream van de Japanse componist Yu Oda (1983) op het programma.

Voorwaar geen doorsnee-concerten, toch begon men pas op maandag te repeteren. De Amerikaans/Britse dirigent Clark Rundell vertelde me tijdens de inleiding dat hij ondersteboven was van de energie en inzet van de jonge musici, en noemde Tehillim het moeilijkste stuk dat hij ooit gedirigeerd had: ‘Geen maat is hetzelfde, een half uur lang sla je voortdurend maatwisselingen.’ Het was prachtig te ervaren met welk vuur de jongeren deze partituur te lijf gingen, als één kolkende massa. De slagwerkers klapten hondsmoeilijke ritmes alsof hun leven ervan afhing, de zangeressen vertolkten zonder naar adem te happen de meest ingewikkelde melodische patronen.

Het is voor deze jonge musici een buitenkans dat zij ook persoonlijk met Steve Reich kunnen werken. Hoogtepunt van de NJO Muziekzomer wordt de Nacht van Reich aanstaande donderdag, 15 augustus. Tijdens een marathonconcert presenteert het NJO Reich Ensemble vijf werken, bijgestaan door coaches als de sopraan Claron McFadden, die ook meewerkte aan Tehillim, de pianist Gerard Bouwhuis, de gitarist Wiek Hijmans en slagwerker/artistiek leider Wim Vos.

De avond wordt besloten met het veertiendelige, ruim een uur durende Music for 18 Musicians (1976) dat met zijn pulserende ritmiek en ononderbroken spanningsboog uitgroeide tot een klassieker van de naoorlogse muziek. Het wordt zondag herhaald op het popfestival Lowlands, waarbij Reich aanwezig zal zijn. Hij geeft ook acte de présence tijdens het slotconcert op 18 augustus, als het NJO Symfonieorkest zijn Three Movements ten gehore brengt. Reich is die avond tevens mijn gast bij de inleiding.