The Walking Forest is voorstelling die je zeker twee keer wilt bekijken (HF16)

De Braziliaanse Christiane Jatahy was vorig jaar al met het stuk What If they went to Moscow op het Holland Festival. Ze kwam, zag en overwon. Dit jaar komt ze met het laatste deel uit de trilogie van toneeladaptaties, The Walking Forest. De titel verwijst naar de drie heksen in William Shakespeare’s Macbeth, die zijn opkomst en ondergang voorspellen. Het stuk vormde het uitgangspunt voor een performance met vier videoschermen, een bar, een actrice, een dode vis en, o ja, publiek.

Er gebeurt van alles, live en op de schermen, en als toeschouwer heb je het idee dat je dingen mist, dat je niet helemaal grip krijgt op de voorstelling. Dat werkt prikkelend. Een deel van het publiek wordt uitgenodigd om een hoofdtelefoon te dragen. Dat deel mag naar de bar. Het andere deel, waar ik toe behoorde, kan niet helemaal navolgen wat zij – meer, minder, of gewoon anders – meemaken. Alleen dat ze naar de bar gaan, maar misschien ’mogen’ wij dat ook wel gewoon. Gelukkig veroorzaakt het geen wij/zij tegenstellingen, maar wel een verlangen om de voorstelling nog een keer te zien. Met hoofdtelefoon.

Op de vier schermen toont Jatahy interviews met mensen die aan de verkeerde kant van de macht staan: vluchtelingen, politieke gevangenen, familie van politieke gevangenen of mensen die anderszins aan terreur van politie of staat onderhevig zijn. Geen vrolijk stemmende onderwerpen, maar Macbeth gaat dan ook over macht en hoe dat corrumpeert.

Ik sprak regisseuse Christiane Jatahy na afloop.

Hoe is  The Walking Forest ontstaan?

‘Er was niet één begin, er waren meerdere beginnen, maar ik wist wel al langer dat ik iets wilde doen met Macbeth. Ik was ook tijdens het maken van What if they went to Moscow al bezig met gesprekken met mensen die weg gingen, wat dat met hen doet. In dit stuk wilde ik de relatie onderzoeken tussen documentaire en fictie. Meestal doen de vragen die ik wil onderzoeken zich voor in het stuk dat eraan voorafgaat. Nu was dat bijvoorbeeld hoe ik de relatie met het publiek intenser kan maken. Ik wilde een installatie maken waarin het publiek niet direct weet hoe en waar het zich moet bevinden.’

De interviews op de schermen hebben een zware maatschappelijke lading. Is dat belangrijk voor je als maker, om je te verhouden tot de echte wereld?

‘Zonder meer, dat is mijn werk als kunstenaar en in dit stuk wilde ik absoluut reflecteren op de politieke situatie van nu. Voor mij biedt de tekst (van Shakespeare’s Macbeth, HW) een unieke mogelijkheid om het te hebben over de huidige politiek situatie en de uitwassen van het kapitalisme.

Het andere deel uit de trilogie, Julie naar een tekst van Strindberg, gaat over klasseverschillen. Maar met Macbeth wilde ik niet per se een beeld tonen van wie Macbeth is, maar van het idee erachter: wat doet macht met mensen.’

 Ik heb het idee dat er tegenwoordig meer geëngageerde kunst is, maar misschien is dat wel wishful thinking, wat denk jij?

‘Ik denk het ook, maar ik denk ook dat dat het enige is dat we kunnen doen, ons verhouden tot de buitenwereld. Ik denk dat kunst het antwoord is op de vraag die de wereld stelt. Op dit moment hebben we engagement nodig. ‘

Waar heb je de mensen gevonden die je interviewde voor de videoschermen? Zoek je per locatie nieuwe mensen?

‘Het verhaal van de eerste persoon, de man die vanuit Congo naar Brazilië kwam, kende ik al, maar ik heb ook via mijn netwerk mensen ontmoet: activisten en vluchtelingen. Ik ben specifiek naar jonge mensen op zoek die hun leven gedwarsboomd zagen door de politieke situatie. Niet voor alle locaties waar we spelen kunnen we nieuwe mensen interviewen, daar is niet altijd tijd voor. Ik heb twee dagen nodig om te draaien en te monteren. Dat lukt helaas niet altijd. ‘

Het valt op dat je de personen niet in beeld ziet. Is dat om hun privacy te beschermen omdat ze allemaal in een benarde situatie zitten?

‘Nee, dat is het niet,. Het gaat me niet erom dat ik een persoon zie, het gaat mij erom te tonen hoe die mensen de wereld zien. Vandaar de subjectieve camera. We proberen in hun hoofd te kruipen en te laten zien wat zij zien. Ik geloof erin dat als je de mensen niet ziet, je dan als toeschouwer meer je verbeelding moet gebruiken en je meer in moet leven in wat je ziet. Je bouwt een andere connectie met het beeld.’

In haar werk streeft ze naar een dialoog tussen de verschillende disciplines waarin ze werkt. Christiane Jatahy is theatermaker, filmmaker en  schrijver. Als bonus wordt je als toeschouwer uitgedaagd je te verhouden tot het beeld. Het gebeurt niet vaak dat ik een voorstelling direct weer wil zien om een ander perspectief te kunnen hebben. Ik zal nog tot de dertiende moeten wachten.