Het was net voor de zomer weer bal bij Christie’s, Sotheby’s, Phillips en Bonhams. De hedendaagse kunstveilingen zijn de paradepaardjes van zien-en-gezien worden. En bovendien dé plek van smijten met bakken met geld. Voor de happy few dus. Of beter: een wedstrijdje verplassen voor mannen (meestal – heus – mannen) die de maat slaan bij hedgefondsen en megabedrijven. Score-drift dus; en plein public, in optima forma.
Het haantjesgedrag leidde tot de verkoop van een Basquiat voor 105 miljoen euro. Basquiat is ‘heet’. Er is niet heel veel kwaliteitsmateriaal in zijn oeuvre van hoog-museaal niveau. Althans: zo vinden de musea . En verzamelaars lange tijd ook. Maar dan komt Johnny Depp in geldnood in verband zijn scheiding van Amber Heard. Depp heeft liquide middelen nodig en dus verkoopt de acteur een paar Basquiats uit zijn collectie. Depp is cool. Als score-jagend haantje wil je dat ook zijn. Daarom pak je wat je pakken kunt van die cool-factor: Basquiat.
https://www.instagram.com/p/BUQQMOFDStN/?taken-by=yusaku2020
Depp’s Basquiats behoren niet tot ’s mans beste werk, maar leveren aardige prijzen op. Het doek dat dit voorjaar onder de hamer komt, behoort tot het weinige topwerk van de vroeg overleden kunstenaar. En dan wordt het een optelsommetje van Depp’s cool, Basquiat’s hip-hype en inherente relatieve kwaliteit van het werk binnen het oeuvre, plus natuurlijk: elkaar de loef afsteken tussen de superrijken. En zie daar: de headline-winning hamerprijs van 105 miljoen dollar – een van de duurste schilderijen ooit verkocht op veiling, van een van de minst geprezen kunstenaars.
Op de veilingen is ook voor veel minder geld veel leuks te vinden. Die werken halen (vaak ten onrechte) de krantenkoppen niet. Daarom neem ik de catalogi onder de loep om voor minder dan 1% van de hamerprijs van de Basquiat een selectie ‘koopjes’ te vinden.
Jan Schoonhoven – R72-19, hamerprijs € 217.000
Na een zeer geslaagde expositie bij David Zwirner in New York staat Jan Schoonhoven meer dan ooit in de belangstelling van Amerikaanse verzamelaars. Dit reliëf uit 1972 met vierkante vakken van wit papier mâché is een meesterlijk voorbeeld van de niet perfect afgewerkte minimalistische touch van de Nederlandse postbode. Het spel van licht en schaduw, de herhaling, het simplisme en toch de menselijke hand die zichtbaar is gebleven: R72-19 werd direct op waarde geschat en ging voor meer dan het dubbele van de geschatte waarde weg bij Phillips in Londen.
https://www.instagram.com/p/BVzwqlalnim
Richard Serra – Left Corner Square to the Corner (Five Sided), hamerprijs € 201.960
Tekeningen van Richard Serra behoren in ons land tot de vaste collecties van het Stedelijk en het Bonnefanten. Grote vlakken Belgisch linnen zijn het die de kunstenaar bestreken heeft met dikke lage paintstick. Je ziet de wasachtige laag in reliëf op het doek liggen en kunt de beweging van de hand van de tekenaar volgen. Tegelijk nemen Serra’s werken bezit van de ruimte. Dat doen ze zozeer dat je je als toeschouwer een plek moet veroveren; steeds opnieuw je verhouding tot het werk calibreert.
De spanning en energie in zijn tekeningen vind je misschien wel vooral daar waar die de muur raakt – het zwart naar het wit gaat en omgekeerd. Nu te zien in Museum Boijmans van Beuningen, ook op immens formaat. Wie zich thuis de vraag wilde stellen of de vijfhoek oprijst of wegzakt in de hoek, moest voor dit monumentale werk bij Sotheby’s in New York iets meer dan de geschatte waarde meenemen.
Wolfgang Tillmans – Silver 115, hamerprijs € 90.350
Zo ongeveer vier vierkante meter groot pulseert Silver 115 van Wolfgang Tillmans als de sfumato vlakken van Mark Rothko die in een fotografisch vlak gevangen zijn. Je oog schiet heen en weer tussen onscherpte en loepzuiver vastgelegde details. Wat je ziet, is niet in een oogopslag duidelijk. Daar wikkelt Tillmans een flakkerend spel van gekleurd licht omheen. Ook voor Tillmans geldt: een groot retrospectief in TATE doet wonderen. Veel werk van hem zag je niet op de grote veilingen, maar dit seizoen waren de foto’s van Tillmans meer dan eens present in de catalogi. Enigmatisch en intens, spreekt Silver 115 boekdelen voor de abstracte kant van het werk van de veelgeroemde topfotograaf.
Isa Genzken – Kinder Filmen I, hamerprijs € 347.350
De belangstelling voor het werk van Isa Genzken neemt met een aantal recente, grote overzichtstentoonstellingen (waaronder in het Stedelijk) langzaam toe. Haar werk dat vroeger minimalistische trekken had en altijd vol biografische elementen zit, is ook in de handel aan een opmars bezig. Kinder Filmen I is een groot sculptuur van museale kwaliteit dat de John McCracken-achtige heldere lijn van platen tegen een wand in herinnering roept. En tegelijk weet Genzken letterlijk verbindingen te trekken naar haar kindertijd.
Noties van onschuld: zoeken en wellicht niet vinden, combineert ze knap met de spiegelende vlakken waarin wij – volwassen, inmiddels en zijzelf ook – ons evenbeeld onder ogen komen. Andersom ook: het nu in spiegelbeeld en hoeveel is daarvan nog kind of de film van onze jeugd die we ons wijsmaken en herhaald blijven afspelen? Kortom: dit latere werk vat de gevarieerde stijl van het werk van Genzken samen in een sculptuur van bijzonder belang in haar oeuvre.
Kinder Filmen I by Isa Genzken #AOTD #Berlin #art pic.twitter.com/LgVkTXGhJq
— Molly Goldfarb (@CDangerously) April 29, 2014
Eduardo Chillida – Lurra XXIII, hamerprijs € 111.000
Bij Bonhams in Londen moet je een beetje wieden door het ietwat mindere werk van de mindere goden. Je komt al snel uit bij leuk geprobeerde, maar weinig originele pastiches op het werk van bijvoorbeeld Sam Francis. Dit beeldje van Eduardo Chillida springt er, ondanks het kleine formaat van 20x13x12 cm, echter uit. Uitgevoerd in terracotta herbergt de sculptuur een ingetogen spanning. Het is een kracht die lijkt samen te binden en drukken en tegelijk naar buiten barst. Een oersheid bovendien, niet in het minst waar Chillida zich schatplichtig toont aan de kunst van grote, oude beschavingen uit bijvoorbeeld de Amerika’s. Om Chillida’s werken wordt gevochten en dan valt de hamerprijs van net boven de hoogste schatting nog alleszins mee.
Na het intense (en soms dolgedraaide) biedersgeweld op de grote veilingen blijft de vraag of Barbara Kruger misschien wel groot gelijk had. Haar Untitled (2011) ging bij Sotheby’s voor dik twee keer de top estimate. Gelijk of niet; haar werk davert dus ook vrolijk mee in de mallemolen van de top-veilingmarkt voor hedendaagse kunst.
Volgend veilingseizoen ga ik weer op koopjesjacht bij de Big Four. Verslag volgt vanzelfsprekend hier.
Nederlands 
English (UK) 
Français 
