Zo lang is het dus nog niet echt geleden, dat een wereldberoemd componist tegen zijn 20 jaar jongere geliefde kon zeggen dat zij moest stoppen met componeren, omdat hij niet tegen competitie kon. En dat ze dat dan ook doet. Het is een detail uit de geschiedenis van Gustav en Alma Mahler, die bij ingewijden allang bekend was, maar die toch als een schok kwam. Dankzij een theatervoorstelling.
Bart Vieveen, ooit dramaturg naast Guy Cassiers bij het Rotterdamse Ro Theater, schreef tijdens de pandemie een theatertekst op basis van de brieven die Gustav Mahler schreef aan zijn vrouw en ‘muze’ Alma Mahler, gecombineerd met haar dagboeken en een factuur van Sigmund Freud, met wie beiden kortstondig contact hebben gehad. Het resultaat is Mahler 11: Lied van Verlangen. Een soort toegift op de tien symfonieën die de componist schreef.
Bloeiend amateurleven
Vieveen, die na zijn bestaan als theaterdramaturg rector was van een Leids Gymnasium en kort geleden promoveerde op een psychoanalytische benadering van enkele belangrijke theaterteksten, regisseert het stuk nu zelf. De voorstelling is in eigen beheer gemaakt met twee theatervrienden. Formeel zijn het geen professionele acteurs, deze interim-manager in het speciaal onderwijs en zijn vrouw, een vrijgevestigd psychotherapeut, maar zoals dat gaat in Leiden: de Zuid Hollandse stad, die nauwelijks professionele kunsthuizen kent, heeft een bloeiend amateurleven, waarvan de kwaliteit vaak hoog is. Lidewij Gerits en Erik Siebel hebben niet alleen kwaliteit, ze hebben ook enorm veel spelplezier en het feit dat ze ook nog getrouwd zijn verleent diepgang aan dit stuk. Het gaat niet alleen over Alma en Gustav. Ook over ieder huwelijk.
Het stuk, oorspronkelijk gespeeld in het Rijksmuseum van Oudheden en speelbaar in huiskamers en sociëteiten, kon ik nu zien in de kerkzaal waar de Kunstkring van Leiderdorp zijn maandelijkse bijeenkomst had. In een uitverkocht, maar flink galmend huis was het overwegend wat oudere publiek ademloos.
Hartverscheurend
Het was mooi om te ervaren hoe van zo’n nogal literair gegeven een levende theatervoorstelling is gemaakt. Dat moment, bijvoorbeeld, dat Gustav de vrolijkheid van de eerste tijd van hun relatie doorbreekt door Alma een eigen carrière te ontzeggen, is hartverscheurend. De manier waarop Vieveen als schrijver en regisseur vervolgens de prachtige muziek van Mahlers symfonieën van context voorziet door ze te laten klinken naast de teksten die Mahler op dat moment aan zijn vrouw schreef, is fascinerend.
De perfecte geluidsmixage, zeker in die kerkzaal onmisbaar, maakt het prachtig af.
Wie Mahler nog niet door en door kent, heeft veel aan deze voorstelling. Mahlerkenners, en dat zijn er veel, kunnen op een mooie manier de losse eindjes verbinden. Dat heeft schrijver en regisseur Vieveen ook gedaan, als aan het eind de symbiose tussen de twee geliefden prachtig vorm krijgt in een aparte bewerking van Mahler 10. Daarvoor moet je echt komen luisteren.
Het stuk wordt binnenkort gespeeld voor een publiek van psychoanalytici. Als buitenstaander lijkt me dat een lastige zaal, zeker ook omdat Freud er niet heel goed af komt in deze historie. Maar goed, van zijn contacten met Gustav en Alma Mahler resteert niet veel meer dan een factuur voor een wandeling door Leiden. Maar die speelt wel een hoofdrol in dit stuk, dat je dus ook voor je eigen woonkamer kunt bestellen.
