Dansend de nacht in – Prophétique (on est déjà né-es) van Nadia Beugré spat van het podium.

Soms is de inloop van een voorstelling zo prettig, dat je hoopt dat iedereen nog een beetje blijft drentelen. Laat het langer duren! Het voelt het alsof je bij een repetitie, of een besloten feest bent, bij een privégebeurtenis, waar je even naar binnen kunt gluren. Dat is zeker zo bij Prophétique (on est déjà né-es) van Nadia Beugré, die in een omgeving speelt die mij onbekend is: het nachtleven in Ivoorkust.

De performers wiebelen dansend op een stoel, springen op om te twerken, draaien zich warm. Duckwalks, floor work, dips en andere vogue-elementen komen voorbij terwijl de MC de boel opjut, geholpen door opzwepende Afrikaanse ritmes. Coupé-décalé meldt de programmabeschrijving: een soort soukous, maar dan sneller: veel percussie, een diepe bas en een mc die in rap Frans een positieve sfeer neerzet. Het energieniveau is extreem hoog en slaat over op het publiek, dat niet stil kan zitten in de tot aan de trap toe gevulde zaal. Dit belooft een lekkere avond te worden. Maar hoe kan een voorstelling zich ontwikkelen als de energie gelijk als op z’n piek lijkt te zijn?

Flirten met het publiek

De sfeer heeft iets intiems, misschien doordat het geluid overstuurd is, of de stoelen op het podium niet chic, maar wit plastic tuinmeubulair. Juist die alledaagsheid is mooi, je voelt de broeierige, warme nacht, waarin de nachtclub zowel de plek is om te kijken en bekeken te worden, als die om je verschuilen is. Verwacht geen keurig theater, zegt de voorstelling bij het begin. En dat krijgen we ook niet. Wat we wèl krijgen is een ontwapenend, gedreven en geëngageerd stuk over transvrouwen in Ivoorkust. Overdag maken ze andere mensen mooi, ’s nachts is het hun beurt om te schitteren.

En schitteren doen ze, met pruiken, glitterjurken, strings en make-up. En met opzwepende, flirtende, suggestieve dans. De dansers (voor het gemak gebruik ik de genderneutrale mannelijke vorm) flirten met het publiek: klap voor ons! Joel voor ons! Houd van ons! Maar een monoloog in het Portugees (Ook Portugal heeft Ivoorkust gekolonialiseerd) laat weten dat het niet allemaal bling en glitter is: “Als ik een pruik draag, is dat dan vrouwelijk genoeg? Wat moet ik doen, wat moet ik dragen, hoe moet ik praten om op straat te kunnen rondwandelen zonder het risico te lopen beledigd te worden, met de vinger gewezen, bedreigd, geslagen…”

Veilige haven voor de queer gemeenschap?

Homoseksualiteit is in Ivoorkust nooit gecriminaliseerd geweest, als het maar niet openbaar is. Een erfenis van Franse overheersing, in tegenstelling tot de Britse, waarin het wel strafbaar was. Dat betekent niet dat het een walhalla is voor de LGBTQIA gemeenschap. Onderzoek uit 2018 liet zien dat ruim driekwart van het land geen homoseksuele buren zou accepteren. Er is geen reden om aan te nemen dat het in vijf jaar veel beter is geworden.

Een eigen gemeenschap, met veilige plekken, is daarom essentieel. En in de kapsalons van Yopougon kwam danser en choreograaf Nadia Beugré die tegen: de plek waar de trans, gay en queer community zichzelf kan zijn, radicaal eigenzinnig en onafhankelijk. Dit is de plek waar ze haar inspiratie vandaan haalde voor Prophétique (on est déjà né-es).

Practice what you preach: Beugré geeft kansen aan vrouwen

Beugré groeide op in Abidjan, in Ivoorkust, en begon in 1995 haar professionele danscarrière. Ze was één van de oprichtsters van het geheel uit vrouwen bestaande gezelschap TchéTché, dat traditionele Afrikaanse dans combineerde met hedendaagse experimentele dans. Na haar opleiding in Senegal, streek ze neer in Montpellier, Frankrijk.

Sinds 2017 heeft ze haar eigen gezelschap en productiehuis Libr’arts in zowel Montpellier als Abidjan , waar ze werkt maakt, en vooral jonge vrouwen onderwijst in dans,  andere uitvoerende kunsten maar ook technische en administratieve disciplines. Vrouwen, álle vrouwen, dus ook transvrouwen, in Ivoorkust mogelijkheden om zicht ontwikkelen en een stem geven is een van haar missies.

Ook in haar voorstellingen uit zich dat: ze onderzoekt genderrollen, identiteiten en het patriarchaat.

En dat is ook waar de kracht van Prophétique (on est déjà né-es) in zit. De dansers zijn deels Ivoriaans, deels Europees, deels professioneel, deels niet. Wat ze allemaal zijn, is gedreven om te laten zien dat de folles, de zottinnen, de onaangepasten, bestaansrecht hebben. En dat ze een community hebben die sterk is.

Dat gemeenschapsgevoel komt het sterkst tot uiting in een scene waarin ze allemaal, met pruik van lange vlechten, aanslaan als een kennel blaffende honden. Eerst blaffen ze naar elkaar, ze besnuffelen elkaar, tasten af. De hiërarchie moet worden bepaald, wie is het dominante keffertje? Daarna zijn wij aan de beurt. Ze vormen een linie tegenover het publiek. We worden uitgeblaft. Ze lusten ons rauw.

Ranzige snoepjes

Een ander moment waarop het publiek betrokken wordt bij de voorstelling is wanneer we snoepjes toegeworpen krijgen. Dat gebeurt niet zomaar, eerst moeten de snoepjes de dansers bereiken: deels komen ze uit de lucht vallen, en deels, tja, uit de bilspleet van een van de dansers. Die krijgen we gelukkig niet naar ons hoofd. De snoepjes die ons wél bereiken, worden vergezeld van wensen. Mijn snoepje viel tussen mij en de buurvrouw, maar de wens dat ik meer rust kan nemen, is welkom.

Balans is niet altijd het sterkste ingrediënt van Prophétique. Subtiliteit evenmin. Sommige elementen duren te lang. Is dat erg? Nee. Deze voorstelling hoeft het niet te hebben van de perfecte pliés en strakke timing. Hier gaat het om wat het te zeggen heeft. “wen er nu maar aan. Want we zijn hier en gaan niet weg. On est déjà né-es!” ( we zijn al geboren). Tijdens het applaus worden de laatste dips gedaan, de spectaculaire eenbenige achterwaartse val. Vogueing is altijd de taal geweest van de Zwarte queer gemeenschap, laat dat duidelijk zijn.

Licht stuiterend staan we weer op straat. We lopen door de Rue Goffart in de Brusselse wijk Ixelles. De Afrikaanse invloeden in de wijk zijn duidelijk te zien aan de restaurantjes en aan de groepjes mannen op straat. Ineens valt mijn oog op plukjes haar voor extensions. Prophétique laat me niet los. Wat zouden deze mannen doen vannacht?