Cultuursector onder druk maar veerkrachtig: Boekmanstichting presenteert Cultuurmonitor 2024

De culturele en creatieve sector laat verder herstel zien in publieksbereik, maar kampt met aanhoudende financiële druk .

Terug te vinden in de Cultuurmonitor 2024: 

• Ten minste 140,3 miljoen cultuurbezoeken in 2023. 
• Museumbezoek bijna pre-coronaniveau, met een toename van Nederlandse bezoekers. 
• Succes voor Nederlandse films, met de hoogste bezoekersaantallen in 8 jaar. 
• Kostenstijgingen, inflatie en dreigende bezuinigingen bij gemeenten blijven knellen. 
• Btw-verhoging niet doorgezet.

In de nieuwste editie van de Cultuurmonitor analyseert de Boekmanstichting de belangrijkste ontwikkelingen, zoals het herstel in publieksbereik, financiële druk en veranderingen in financieringsstromen. Deze editie bevat geactualiseerde cijfers over 2023 (en waar mogelijk 2024) en is uitgebreid met een nieuwe themapagina over cultuur en geldstromen. In totaal omvat het dashboard ruim 220 indicatoren op landelijk niveau en meer dan 140 op regionaal niveau. 

Herstel na corona maar zorgen blijven In 2023 trok de cultuursector ruim 140 miljoen bezoekers. Ondanks stijgende kosten en dreigende bezuinigingen tonen instellingen zich veerkrachtig en innovatief. Museumbezoek is bijna terug op pre-coronaniveau, festivals en podia stabiliseren of groeien licht, en Nederlandse films trokken meer publiek dan afgelopen 8 jaar. Tegelijkertijd blijft de financiële druk groot: inflatie, lagere gemeentebudgetten en fiscale wijzigingen zetten de sector onder spanning.

Cultuur en geldstromen  

Een belangrijke toevoeging aan de Cultuurmonitor 2024 is de themapagina “Cultuur en geldstromen”. Hierin worden geldstromen vanuit overheden, private bijdragen en de eigen inkomsten van de culturele sector geanalyseerd. Deze pagina maakt duidelijk hoe de economische basis van de sector zich ontwikkelt en biedt daarmee waardevolle handvatten voor beleidsvorming.  

Arbeidsmarkt onder druk

De sector kampt met personeelstekorten en hoge werkdruk. Technici stromen uit naar beter betaalde sectoren en Fair Pay-maatregelen leiden tot hogere arbeidskosten. Zelfstandigen maken zich zorgen over het verlagen van de zelfstandigenaftrek en de handhaving van de Wet DBA. Een positief signaal is dat de architectenbranche voorzichtig herstelt, terwijl de game-industrie juist krimpt. Na de enorme groei tijdens de coronajaren, is de gemiddelde speeltijd van gamers de afgelopen tijd afgenomen en zijn investeerders terughoudender geworden.  

Impact van AI en digitale transformatie

De opmars van generatieve AI biedt kansen maar roept ook zorgen op. AI-technologie beïnvloedt veel creatieve beroepen, van architectuur tot vertaling. De recente inwerkingtreding van de Europese AI-wetgeving biedt enig houvast, maar roept ook nieuwe vragen op over auteursrechten en verdienmodellen.  

In sommige creatieve sectoren is AI daarentegen al meer vanzelfsprekend geïntegreerd in de werkpraktijk. Waar stemacteurs vrezen dat synthetische stemmen hun werk overbodig maken, maakt de architectenbranche steeds vaker gebruik van AI-gestuurde ontwerptools en parametrische software. Ook in de game-industrie is AI een integraal onderdeel van de ontwikkeling.  

Diversiteit en sociale veiligheid

Ongelijkheid blijft een hardnekkig vraagstuk in de culturele sector. Vrouwen zijn op creatieve opleidingen vaak in de meerderheid, maar verdienen in de beeldende kunst gemiddeld 20% minder dan mannen. In de architectuur is slechts 16% van de bestuurders vrouw. 

Hoewel de sector langzaamaan diverser wordt, toont de nieuwste OCW-monitor aan dat er nog werk te doen is op het gebied van diversiteit onder personeel, zzp’ers en toezichthouders. Sociale veiligheid en ongelijke machtsverhoudingen blijven de aandacht vragen.