Het zijn de VS maar, en de uitspraak heeft geen rechtstreekse gevolgen voor Nederland, maar het is wel een precedent voor Nederlandse schrijvers en andere creatieven. In een grote rechtszaak van schrijvers tegen Anthropic, de ‘aardige’ maker van AI-systeem Claude, bepaalde de rechter dat deze techreus zijn systeem mag laten leren door boeken te scannen. De rechtbank vindt dat dat onder ‘fair use’ valt. Dat zou je dus als een enorme overwinning voor de tech-giganten kunnen beschouwen, maar de rechter heeft wel een enorme ‘maar’ ingebouwd: Anthropic moet die boeken wel eerst hebben gekocht.

De zaak draait dus om de manier waarop AI de boeken verwerft. In dit geval bleek Anthropic de boeken te hebben geput uit een illegale database en dat mag niet. De rechtbank stelt dat leren uit boeken een mensenrecht is, maar dat het stelen van boeken misdadig is. Dus moet Anthropic eerst netjes voor al die boeken betalen. Daarna mag het bedrijf ermee doen wat het wil.

Miljarden euro’s

Omdat het gaat om miljoenen boeken en artikelen, kan dit dus om miljarden euro’s gaan voor de AI-jongens. Of schrijvers er veel beter van worden, is de vraag. Immers. AI koopt dan wel één keer je boek, maar vervolgens delen ze de opgedane kennis met miljoenen gebruikers. Jammer, natuurlijk, maar de rechter oordeelt – naar Amerikaanse maatstaven kennelijk terecht – dat er geen verschil is tussen een heel populaire menselijke gebruiker met miljoenen volgers, die jouw kennis gebruikt en toepast, en een computerprogramma dat hetzelfde doet.

Wat dit voor Nederlands auteursrechtelijk beschermd werk zou kunnen betekenen, is nog onduidelijk. We kennen hier niet het ‘fair use’-principe, maar de wet maakt wel bepaalde uitzonderingen mogelijk. De strijd is dus nog niet gestreden, maar je zou je kunnen voorstellen dat zo’n AI wel eerst een abonnement op Cultuurpers zou moeten nemen, voor ze de site leeg kunnen trekken.