#HF11 Milieuboodschap in ‘Birds with Skymirrors’ geeft fantasie geen vleugels, maar zit letterlijk in de weg

Je kunt je ogen bijna niet afhouden van de voeten. De dansers maken drukke, snelle pasjes en toch lijken hun lichamen over het toneel te glijden. Het straalt iets van volmaaktheid uit. In ‘Birds with Skymirrors’ krijg je voortdurend het gevoel dat de vogelwereld model heeft gestaan voor de bewegingen. Trillende handen doen aan vleugeltoppen denken, kwetsbaar de luchtlagen aftastend. Choreograaf Lemi Ponifasio voelt zich één met de aarde. De cultuur van zijn geboorte-eiland Samoa heeft dat gevoel onuitwisbaar in hem geplant. Geen scheiding tussen cultuur en natuur. Ponifasio kan niet anders dan dit gevoel in zijn dans verwerken. Zijn danskunst staat midden in het leven. Geen onderscheid tussen kunst en werkelijkheid. Met zijn dans wil hij de beleving van verbondenheid met de natuur op anderen overbrengen. Wees er zuinig op, maak de aarde niet kapot, is zijn boodschap.

Op een dag zag Ponifasio vogels met glinsterende snavels vliegen, of ze spiegeltjes meedroegen. Prachtig. Maar toen hij ze van dichtbij zag, bleken het stukjes videotape te zijn, die in zee waren gedumpt.

De voorstelling is een donker, langgerekt ritueel. Zorgvuldig en geconcentreerd maken mannen armgebaren, mooi afgerond, vloeiend, met soms gedecideerde hoofdbewegingen. Ze lijken te roeren in zeewater of in de lucht, zacht en meegaand. Als ze het hoofd achterover leggen, stralen ze een totale overgave uit aan de stromen die hen omringen. Het wonderlijke is dat diezelfde gebaren tegelijk iets van macht en controle hebben, alsof de stromen om hen heen ook hun eigen bewegingen zijn. Ondanks de ontspannen uitstraling van de dansers is er een strakke discipline.

De muziek is eenvoudig: lange tonen van de aarde die alles wat er op haar gebeurt lijdzaam ondergaat. Hoezeer deze dans ook in het echte leven wortelt, voor een westers publiek blijft de voorstelling toch de stilering van een ver eiland dragen. Zo blijft er afstand bestaan. De dans is vervuld van bezieling door de natuur, maar sleept het publiek daar niet in mee. Ondanks de verschrikte gillen van de vrouwen en hun dans met slingerende bollen, wordt er weinig spanning opgebouwd. Je gaat gaandeweg verlangen naar een dramatische insnijding, een onverwachte wending. Die komt niet en dat maakt ‘Birds with Skymirrors’ op den duur een beetje saai.

De boodschap is overduidelijk. Je ziet filmbeelden van een pelikaan die wanhopig probeert omhoog te komen uit door olie vervuilde golven. Eén van de dansers draagt een vogelkop. Deze letterlijkheid zit het genieten van de dans in de weg. Natuurlijk zijn die filmbeelden aangrijpend, maar ze zeggen niet meer dan: “Kijk eens hoe erg! Vervuil de zee niet.” Wat de voorstelling eigenlijk moet doen, is je fantasie vleugels geven, waardoor je anderhalf uur voelt hoe kwetsbaar je bent. Want kwetsbaar is de natuur. En kwetsbaar is ook de vervuiler die deel van die natuur is.

Lemi Ponifasio en dansgroep MAU met ‘Birds with Skymirrors’. Gezien: 3 juni, Stadsschouwburg, Amsterdam. Nog te zien: 4 en 5 juni, 20.00 uur