Peter van Onna: ‘Vrede van Utrecht is ook nu actueel’

Driehonderd jaar geleden werd de Vrede van Utrecht getekend, waarmee een eind kwam aan zowel de Spaanse successieoorlog, als de Oorlog van Queen Anne. Bijzonder was dat dit vredesverdrag niet op het slagveld, maar aan de onderhandelingstafel tot stand kwam.

Het duurde anderhalf jaar voor de vele partijen het met elkaar eens werden en het verdrag geldt als het begin van de moderne diplomatie. Ter ere van de ondertekening componeerde Händel zijn Utrecht Jubilate. Voor de viering van het derde eeuwfeest schrijft Peter van Onna The Treaty of Utrecht. Deze compositie wordt op 11 januari in première gebracht door de Radio Kamer Filharmonie in Vredenburg Leidsche Rijn en is live te beluisteren op Radio 4.

‘Situatie 1713 is vergelijkbaar met nu’

Van Onna (Hengelo, 1966) maakte zijn werk in opdracht van de TROS en de concertserie De Vrijdag van Vredenburg. Hij zegt hierover: ‘Het idee voor een orkestwerk over een politiek onderwerp kwam van programmeur Astrid in ‘t Veld. Zoiets heb ik nog nooit eerder gedaan en ik vind het aantrekkelijk nieuwe wegen in te slaan. Het onderwerp boeit mij omdat het heel actueel is: de situatie van 1713 is te vergelijken met die van tegenwoordig. In plaats van oorlog hebben we nu te maken met een economische, financiële en culturele neergang en ook deze conflicten worden aan de onderhandeltafel uitgevochten.’

Peter van Onna studeerde compositie en orkestratie bij zulke uiteenlopende componisten als Louis Andriessen, Theo Loevendie en Klaas de Vries. Hij maakte al jong furore met zijn negendelige ‘schilderijen-cyclus’. Zonder te vervallen in goedkoop effectbejag, weet hij doeken van Mondriaan, Van Gogh en Dali muzikaal te vangen in een gelaagde en kleurrijke taal. Zo lijkt in Rain, Steam and Speed de locomotief van het gelijknamige schilderij van Turner met denderend geraas op je af te komen. In een daarop volgende cyclus ving de componist het fenomeen ‘optisch bedrog’, door bijvoorbeeld te spelen met het Dopplereffect – bekend van de ‘vals’ wordende sirenes van een voorbijsnellende ambulance.

Van Strauss tot Stravinsky & Adams

Niet alleen qua thematiek, maar ook muzikaal bewandelt Van Onna in The Treaty of Utrecht nieuwe paden. Waren zijn vroege stukken nog beïnvloed door het impressionisme, of het avant-garde-idioom van de jaren zestig, hiervan is nu geen sprake meer: ‘Inspiratiebronnen zijn eerder Also sprach Zarathustra van Richard Strauss, Le Baiser de la Fee van Igor Stravinsky, Baltische muziek en John Adams.’ Ook hanteert hij een minder gelaagde schrijfwijze: ‘Het wordt veel transparanter en kamermuzikaler dan mijn vroegere werk en elk van de zeven deeltjes heeft een totaal ander karakter. Het is afwisselend ceremonieel, gracieus, uitbundig, ritmisch, verstild, modern maar welluidend.’

The Treaty of Utrecht staat naast de Derde Symfonie van Johannes Brahms, die een sterke band met Utrecht had en wiens muziek als een rode draad door de programmering van De Vrijdag van Vredenburg loopt. Van Onna: ‘Ik hou erg van zijn muziek, maar ben er niet door beïnvloed. Wel heb ik wat met de stad Utrecht. Als ik nieuwe ideeën wil verzamelen, reis ik er vaak naartoe, met alleen een pen en een stuk papier. Terwijl ik door de stad loop, geniet ik van de vele boekwinkels en de bijzondere en onverwachte plekken. Zo krijg ik verrassende invallen.’

Hoewel de tijden somber zijn en de Radio Kamer Filharmonie in augustus wordt opgedoekt, eindigt Van Onna zijn stuk met het optimistische ‘Equilibrium in Europe’. Moge zijn hoop op een nieuw evenwicht bewaarheid worden.

Binnengekomen 14-1-2013: bespreking van de première.

Nagekomen bericht van Peter van Onna: