Thijs Borsten breaks through with unique musical concept 'The Challenge'

Thijs Borsten doet grenzen vervagen. Onder het motto ‘De Uitdaging’ zet hij volkomen verschillende artiesten samen op het podium. Na jaren van sappelen wordt het concept nu ook omarmd door media en publiek. Thijs maakt de komende tijd kans op zijn 6 minuten van roem in DWDD.

Artiesten uit verschillende culturen bij elkaar brengen en zoiets bestempelen als een ‘uitdaging’; dat klinkt erg naar multiculti, goede bedoelingen en chaotische toestanden. Wie langer meeloopt dan vandaag, krijgt nu wellicht jeuk op moeilijk bereikbare plaatsen.

Maar deze keer hoeft dat niet. We hebben het over De Uitdaging van Thijs Borsten (48). Het theaterconcept dat na een langzame start zijn vierde seizoen is ingegaan, wordt opeens omarmd door publiek en critici. De Uitdaging is ‘ontdekt’ door de landelijke media; van NRC tot Telegraaf.

Als gevolg van de lovende recensies rept de Amersfoortse pianist en theatermaker zich plotsklaps van het ene naar het andere interview. DWDD liet ook van zich horen; of hij op de reservebank wil plaatsnemen voor een paar uitzendingen. Borsten blijft er rustig onder: ,,Ik zie ’t wel gebeuren.’’

Wat gebeurt in De Uitdaging? ,,Twee verschillende zangers komen bij elkaar; ze zingen hun eigen en elkaars repertoire, ze vertellen over hun achtergronden en ze gaan duetten aan. Er moet natuurlijk veel worden geïmproviseerd. Het publiek ziet het allemaal ter plekke ontstaan en kan alles volgen. Dit in tegenstelling tot veel geïmproviseerde muziek, die ondoorgrondelijk is voor het algemene publiek.’’

Diepste herinnering

Waar komt dit concreet op neer? ,,De komende weken ben ik op tournee met de beroemde bariton Ernst Daniël Smid en de flamencozangeres Erminia Ferdinándes Córdoba. Ze zingen om te beginnen elk een solostuk, begeleid door mijn trio: Ernst Daniël zingt een aria van Mozart, Erminia een eigen lied. Daarna vertellen ze waarom ze specifiek dít lied hebben uitgekozen.’’

,,Dan komt het onderdeel ‘de diepste herinnering’; ze zingen een lied uit hun prille jeugd dat veel voor hen heeft betekend. Ernst Daniël koos ‘Heer wees mijn gids’, dat hij vroeger in de kerk zong. Erminia koos een heel oud lied uit de flamenco-traditie. Natuurlijk laat ik ze allebei vertellen waarom ze dit hebben geselecteerd. Elk stuk muziek heeft geschiedenis.’’

Hierna volgen duetten aan de hand van stukken die de zangers ook zelf hebben meegenomen, waarna de voorstelling een bijzondere wending neemt als de zangers elkaars repertoire gaan pogen te zingen. ,,Ernst Daniël selecteerde voor Erminia Funiculi Funicula, een bekend Napolitaans volkslied. Erminia neemt voor Ernst Daniël een Spaans lied mee, dat ik voor hem in het Nederlands heb laten vertalen.’’

Hierna is de voorstelling pas halverwege; na de pauze volgen onder meer een vraag-en-antwoordspel met het publiek (de toeschouwers vragen, de zangers antwoorden al zingend) en een mini-opera die Borsten speciaal voor deze gelegenheid componeerde. ,,Ik kreeg onlangs een geschrokken Ernst Daniël aan de lijn: hij had de toegezonden bladmuziek gezien en riep: ‘Ik moet gaan studeren!’ ‘Ik ook’, zei ik.’’

Jamsessies

De Uitdaging is min of meer voortgekomen uit de wekelijkse jamsessions in het Amersfoortse Theater Borra – het huidige muziekcafé Miles – waaraan Borsten jarenlang leiding gaf. ,,Op een zeker moment had ik alle jazzmusici uit de regio over de vloer gehad en boeide mij het niet meer zo, die jamsessions. Ik wilde de grenzen verleggen en benaderde Theater De Lieve Vrouw, even verderop: kon ik er eens per maand op de rustige maandagavond optreden, voor eigen risico? Ik belde daarvoor ook artiesten buiten de jazz en bereidde de avonden goed voor. Dat werd dus De Uitdaging.’’

Borsten heeft sindsdien veel geleerd over het selecteren van gastsolisten. ,,Je moet oppassen met jonge popzangers, want die hebben veelal weinig culturele bagage maar wél een manager, waardoor je ze slechts met moeite zelf te spreken krijgt. Jazzmusici improviseren al de hele dag; bij hen is de verrassing er een beetje af. Ze zijn wel onontbeerlijk als begeleiders. Klassieke musici moet je goed selecteren, maar uiteindelijk vind je dan een paar mensen die het geweldig vinden om hier in te stappen. Het project met de mezzosopraan Tania Kross was een doorslaand succes en werd geprezen door de recensenten. Bij wereldmuzikanten moet je er op letten dat ze weten waar de andere gast mee bezig is. Als je een Senegalees en een Turk bij elkaar zet, bestaat de kans dat ze elkaars muziek niet kennen.’’

BN’er op het podium

Verder kan het geen kwaad tenminste één BN’er op het podium te hebben, alleen al om de toeloop te bevorderen. ,,Ik ben erg blij dat we Ernst Daniël konden krijgen; hij werkt gewoonlijk voor veel hogere honoraria en is ontzettend druk. Via-via kon ik hem uiteindelijk te pakken krijgen. Hij bezit die authenticiteit die ik zoek. Hij ís gewoon een bariton, van top tot teen. Net zoals Erminia flamenco ís.’’

De Uitdaging heeft de eerdere deelnemers ingrijpend geïnspireerd. ,,De zangeres Izaline Calister vertelt tegenwoordig meer over zichzelf op het podium. De zanger/gitarist Fernando Lameirinhas en de zanger Mola Sylla zijn na onze tournee blijven samenwerken.’’

De Uitdaging is na vier seizoenen nog altijd in ontwikkeling. ,,Volgend jaar ga ik een tournee doen met ‘Billie Holiday versus Bob Marley’. Denise Jannah speelt Billie Holiday, Pieter Both van de reggaeband Beef speelt Bob Marley. Eens kijken wat dat oplevert.’’