Ritual dance around digital Calf: M.U.R.S. by Fura dels Baus at Holland Festival

Zonder de app op je smartphone M.U.R.S. bezoeken is een uitdaging. De voorstelling van het beruchte theatercollectief uit Barcelona is een commentaar op de manier waarop mensen via allerlei gadgets ongemerkt onderdeel worden van een door internationale bedrijven gerunde SMART-society. Doe je mee of niet? Valt er eigenlijk wel wat te kiezen?

Volgens Jürgen Müller, een van de oprichters van het gezelschap dat al eind jaren ’80 tijdens het Zomerfestijn in Amsterdam te zien was, is Fura altijd geïnteresseerd geweest in nieuwe technologie.
‘We gebruikten video toen het nieuw was, later videoconferencing, en nu deze app. Als anarchistisch collectief nemen we graag de zaken in eigen hand.’

Zowel in het dagelijks leven als tijdens de voorstelling worden mensen gemanipuleerd.
‘Om bij te blijven moet je steeds nieuwe modellen aanschaffen, aan nieuwe communicatieplatforms meedoen, spelletjes spelen. Als burger, als consument of als voorstellingsbezoeker – iedereen wil aansluiting, aangesloten zijn, je kunt niet achterblijven. Mensen laten tegenwoordig microchips in hun lichaam bouwen. Iedere nieuwe toepassing is weer een uitdaging. Mensen leren door te spelen, door zich aan te passen en zich te voegen naar steeds weer nieuwe formats. Ze hebben niet echt in de gaten hoezeer ze gemanipuleerd worden. Ze denken dat ze aan het spelen zijn, de boel vooruit zijn, maar in feite is het precies omgekeerd. Ze volgen.’

De spagaat die dit oplevert is precies het onderwerp van de voorstelling. Meedoen of niet? Bewust gebruik, maar hoe dan? 
‘Reality is better than fiction. De scheiding die ontstaat in het spel tussen de verschillende groepen in de voorstelling, maar ook tussen de mensen die de app gebruiken en die dat niet doen, is belangrijk. Iedereen wil de boel voor zijn, maar uiteindelijk is het de vraag of dat soort meedoen en within zijn wel vooruitgang betekent. We leveren allemaal data aan, we veranderen braaf elk jaar van microchip, en we hebben geen enkele invloed op wat er met al die gegevens gebeurt. Terwijl misstanden als collateral damage worden weggezet, bereiden politici ons voor op SMART-cities, waar je alles via je telefoon doet en menselijk contact overbodig wordt.’

De opdringerigheid van het spel spreekt boekdelen tijdens M.U.R.S. Als in een rituele dans om het gouden kalf draaien de verschillende groepen tijdens de voorstelling om elkaar heen. M.U.R.S. heeft soms iets weg van een middeleeuws wagenspel. Müller vergelijkt het zelf met de rondgang om de Ka’ba in Mekka.
‘Het verschilt per locatie hoe actief we ons opstellen in de interactie met het publiek. In Azië hadden mensen vaak meerdere smartphones bij zich. In Europa is er ook een bepaalde kritische houding te bespeuren. Het is natuurlijk ook wonderlijk als je bedenkt dat de grootouders van nu nog vochten voor rechten en vrijheden, tegen onderdrukkende of militaire regimes. En dan wordt de generatie van de kleinkinderen die rechten via de toepassing van nieuwe technologie weer ontnomen. De schandalen laten zien hoe oncontroleerbaar big data zijn.’

Müller is redelijk pessimistisch als het de toekomst betreft, ook al geeft hij toe dat smartphones en social media ook heel handig zijn gebleken voor allerlei vormen van verzet en activisme.
‘Uiteindelijk bestaat er niet zo iets als een gematigd meedoen denk ik. Het lijkt er soms op alsof we hard hard op weg zijn onszelf overbodig te maken. Ik denk vaak dat oplossingen voor dit soort grote problemen niet meer van de politiek kunnen komen. Voor mij is het theater daarom ook een belangrijke, haast mystieke plek, waar de uitwisseling tussen performers en publiek weer een bepaalde waarde krijgt. Een plek waar mensen niet alleen maar via het brein, zappend op zoek naar entertainment, maar ook lichamelijk gegrepen worden, in hun gevoel onderling. Een plek waar hun dagelijkse perceptie van de wereld niet meer toereikend is. Een plek van magie en niet alleen maar van onttovering.’

M.U.R.S. op HF is zien op zondag 31 mei en maandag 1 juni op het Westergasfabriek-terrein tijdens het Holland Festival.

Bezoekers van M.U.R.S. worden door middel van een app door de show geleid. Download van tevoren de gratis MURS-app via GooglePlay of iTunes Store. Vergeet niet je volledig opgeladen smartphone mee te nemen naar de voorstelling! Lees here meer over het downloaden app.

Bij wijze van ouverture heeft HF de film Metropolis geprogrammeerd, het dystopische visioen uit 1927 van Fritz Lang, “de moeder aller toekomstfilms”. Voorafgaande aan de vertoning op zondag 31 mei, 15:00 uur in Het Ketelhuis, geeft Patrick van der Duin een inleiding over hoe verschillende generaties met toekomstbeelden omgaan.

website La Fura dels Baus