Openingsavond Poetry International toont springlevende dichtkunst #PIFR

Terugkijken kan hier http://bit.ly/1P8sFu9, teruglezen hieronder:

NEWSPEAK

Ernie holt de kamer binnen en roept hard: ‘Poep’

‘He bah, Ernie, dat is een vies woord’, zegt Bert.
Ernie kijkt Bert verbaasd aan.
‘Hoe kan een woord nou vies zijn, Bert?’

Een woord zelf is niet vies. Hetgeen waar het voor staat eventueel wel.
Hierdoor kan een woord bevolkingsgroepen uitsluiten en bevriende staatshoofden de gordijnen injagen. Een woord kan een wapen zijn waarmee de fanatiek gekoesterde waarden van een ander wordt bestreden. Een woord geeft aan tot welke club je behoort. Tot welke subcultuur. Welke ideologie je voorstaat. Of je hip, nuchter, vaderlandslievend, opstandig, beschaafd, streetwise of ruimdenkend bent.

Wie spreekt, discrimineert.

In zijn roman 1984 beschrijft George Orwell een eenpartijstaat die probeert volledige controle over het handelen en denken van haar onderdanen te krijgen. Een van de middelen daartoe is het omvormen van de taal tot de zogenaamde Newspeak, een extreem gecomprimeerde vorm van de Engelse taal, waarin alle woorden die een negatieve werking voor de partij zouden kunnen hebben, zijn geschrapt of een andere betekenis gekregen hebben.

Newspeak is het thema van het Poetry International Festival 2016, dat hier en nu begint, en zelden was een thema zo actueel.

Vluchtelingentsunami, kopvoddentaks, sjoemelsoftware, tinderellasyndroom, vredespianist, heimweeschotel, villasubsidie, uitzwaaidag en stiekumgate. Nieuwe woordcombinaties die uw mening een bepaalde kant op willen duwen. Of andersom, als mensen en groeperingen willen dat ook u gaat vinden dat bepaalde woorden niet meer kunnen. Omdat ze een ondertoon van racisme in zich dragen of omdat ze anderszins discriminerend of kwetsend zijn. Bij de heruitgave van literaire klassiekers worden zulke woorden vervangen door neutralere woorden. Titels van schilderijen en bijschriften in musea, die met een actuele bril bekeken aantootgevend zijn, worden aangepast.

Alle taal is geframed. Taal zonder meer, als vrijplaats van de verbeelding, lijkt tegenwoordig niet meer mogelijk. U kunt uw eigen woorden niet meer zonder consequenties uitrollen. U kunt niet meer straffeloos onder de motorkap kijken. U moet kiezen tussen kikker- of helikopterperspectief, uw excusespolitiek op Jip & Janneke niveau voeren en ergens tussen droom en daad uw gedrag goedpraten. Geen taalregister zonder ideologische implicaties.
De ideologie kaapt de taal en laat hem niet meer los.

‘Beste vriend’, zegt Abdel-Ilah Salhi, onze gast uit Marokko,

‘de ideologie heeft ons bij de stad
in een nauwe gang tussen geluk en ongeluk achtergelaten.’

De taal van de ideologie kruipt de poëzie in. ‘Alleen de markt maakt mij levend’ zegt de Nederlandse Maarten van der Graaf. ‘Bezorgt mij ervaringen.’
De poëzie kruipt langzaam de ideologie in. In hun nauwgezette zoektocht naar de juiste taal die werkelijk weet te raken ontworstelen spindocters zich aan het wollige beleidsjargon van hun opdrachtgevers en kruipen onder de hekken van de poëzie door om de woorden en zinnen die ze daar aantreffen te framen. Zo klinkt de echo van het parallellisme Heilig, heilig, heilig en het historische l’audace, l’audace, l’audace van Danton in De Wevers’ taal, taal, taal’, Wilders’ Minder minder minder en Trump’s China, China, China. Het is poëzie die ons in de kolommen van de kranten met conflicttaal en alarmistische oorlogsvergelijkingen toeschreeuwt: De capitulatie naar Mekka, de strategie van de verrotting, schieten met rode kogels, lange-arm politiek en makelaars in het theater van de angst. De verworvenheden uit het natlab van de taal, de poëzie, worden gewiekst de ideologie binnen gefietst en straks is er geen woord meer te vinden dat vrij is van ideologische lading.
‘De woorden verdwijnen’, zoals de Russische Sen-Senkov ergens schrijft, totdat ‘in het binnenste van mijn bevriezend soldaatje/de laatste warme/ letter knispert.

Het is aan de poëzie om de taal als vrijplaats te heroveren, te verdedigen en te vrijwaren. De poëzie als het kleine dorp dat dapper standhoudt. Al vele decennia geleden wist de poëzie zich van haar morele, formele en ideële ketenen te bevrijden. De poëzie kent geen enkele verplichting meer en leunt daarmee sterker dan ooit op de kracht van haar eigen nutteloosheid.

Poezie is irrelevant, schreef onze Nederlandse festivalgast Anneke Brassinga ooit, en het is die irrelevantie die haar op de been houdt. Laten we die irrelevantie koesteren, want al wat relevant is lijkt geen lange levensduur beschoren. Schuilend onder de irrelevantie kan de poëzie eeuwig voort met weergaloos mooi en sterk zijn.

Weergaloos mooi en sterk zoals het werk van de achttien dichters van het 47e Poetry International Festival, hier vanavond in de Rotterdamse Schouwburg en de komende week in de zalen van het Ro theater, onze nieuwe locatie. Voor de niet-Rotterdammers: dat is zeven minuten lopen, die kant op.

Zij zullen de komende week de poezie heroveren, verdedigen en vrijwaren. Dichters horen niet op de barricades, hoor ik u zeggen, daar lopen ze alleen maar in de weg. Maar misschien moeten ze dat juist wel vaker doen.
‘Ik heb de ceremonie op mij genomen van het geweld’, schrijft onze Canadese festivalgast Lisa Robertson.
Esther Kinsky uit Duitsland zegt:

daar waar de nacht
de mond open doet om de dag binnen te laten daar
neemt een ander land aanvang
het nieuwe.

Dames en heren, het 47e Poetry International Festival in Rotterdam is geopend.
Laat het nieuwe beginnen. Graag geef ik het woord aan de Argentijnse dichter Sergio Raimondi.