Joop Oonk maakt van haar buurt een bühne

Joop Oonk (27) maakt dansvoorstellingen met de Misiconi Dance Company, maar niet van een standaard soort. Ze noemt het ook wel: inclusiedans. Dansen met rolstoelen bijvoorbeeld en dat dan in de openbare ruimte. Tijd voor een gesprek met deze bijzondere choreografe.

Gelukkig hoef je geen kunstbarbaar te zijn om het woord inclusiedans niet te kennen. Joop Oonk choreograaf, artistiek leider en oprichter van Misiconi Dance Company legt uit: ‘Ik werk met dansers met en zonder een geestelijke of lichamelijke beperking. In onze nieuwe dans #storyteller bestaat een groot deel van het stuk uit een duet tussen een rolstoelgebruiker en iemand die ‘gewoon’ gezond is.’ Wat ook interessant is aan haar manier van werken is dat Oonk op verschillende locaties in de buitenlucht werkt.

Locatiedans

De locatie is ditmaal het Haarlemmerplein in Amsterdam. Ze woont er in de buurt en gaat daar vaak even zitten. Zo ook enkele minuten voor aanvang van het interview. Ze zit druk in gesprek met een mede-bankzitter aan het plein, die daar een jointje rookt en even bijkomt van het uitlaten van de hond. ‘Wanneer je aan komt fietsen vanaf de Haarlemmerdijk, zie je de Haarlemmerpoort opdoemen. Dat is voor mij al een inspirerend gebouw met veel geschiedenis. In de zomer spelen kinderen rond de fonteinen en veel mensen fietsen hier omheen. De druppels hangen hier nu in de bomen, wat ik een prettig beeld vind. Hier stopt het geraas van de toeristen en komen mensen van de wijken rondom samen om boodschappen te doen of even te zitten,’ legt Oonk uit.

De choreografe raakt geïnspireerd door ruimte. Ze vraagt dit ook van haar dansers. ‘Voor we beginnen met een dans, vraag ik mijn gezelschap of ze even willen bijkomen van de reis. Adem de plek in en zie waar je bent. De dansen zijn experimenteel en modern, soms zit er een dierlijke manier van bewegen in. De locatie is dan van grote invloed op de sfeer van de dans. De omgeving kan mee- of tegenwerken. Je hebt even de tijd nodig om de omgeving goed aan te voelen.’

Dansen met een rolstoel

Daar kan Jacqueline van Kuilenburg (37) een van de dansers uit het gezelschap, meer over vertellen. Ze is rolstoelgebruiker vertelt: ‘Dansen op locatie is compleet anders dan in een studio. In een studio is de grond gelijk, maar als je in de buitenlucht danst is dat natuurlijk niet altijd zo. Als de vloer ongelijk is beweeg ik soms sneller dan ik geoefend had, zit ik ineens vast of kom ik te vroeg stil te staan. Ik heb een rolstoel met nogal dunne wielen, die kunnen bijvoorbeeld vast komen te zitten in een richeltje.’

Van Kuilenburg heeft Ehlers-Danlossyndroom, een zeldzame aandoening aan het bindweefsel. Simpel gezegd betekent dit dat de gewrichten niet goed bij elkaar gehouden worden. ‘Ik kan eigenlijk alles, maar ik kan het niet lang volhouden. Ik kan dus wel even lopen, maar ik raak gauw vermoeid. De rolstoel geeft me de mogelijkheid even uit te rusten. Ze kwam bij het gezelschap door een oproep via Facebook: ‘Ik ben naar de open dag gegaan en heb toen aan een workshop meegedaan. Bij Misiconi wordt niet betuttelend gedaan, van iedereen wordt dezelfde inzet verwacht of je nu gestudeerd hebt of op de middelbare school niet hebt afgemaakt. Het interessante aan locatietheater is dat het telkens een andere dans wordt. Wat het idee of het verhaal erachter is mag de toeschouwer zelf bedenken.’

Het gekke is dat deze vorm van inclusiedans in Nederland nog niet bestond. Oonk startte het initiatief met een aantal verschillende redenen: ‘Ik deed mijn master in London, maar er was maar één praktijkles. Daar danste ik met jongeren met een beperking en ik voelde toen, -en ben telkens meer gaan voelen- dat dit heel erg bij mij past. Iemand die ik heel erg waardeerde in het vak zei tegen mij: “Joop, je hebt geen geld nodig voor een voorstelling, de wereld is je podium.”

Hiërarchische danswereld

‘Verder heeft de danswereld vaak nog iets hiërarchisch. Je hebt te maken met ego’s, bent de hele tijd bezig met je lichaam. Die continue focus op jezelf kan ervoor zorgen dat mensen heel gecentreerd worden op hun eigen ik. Toen ik studeerde heb ik eens een opdracht ingeleverd waarbij alleen voeten gefilmd werden, maar dat werd niet goedgekeurd omdat het geen dans zou zijn. Misschien is dit ook een verzet tegen de ouderwetse focus van de danswereld op het gehele lichaam. Waarom zouden alleen voeten niet ook een dans kunnen zijn? Dansen in je stoel kan toch ook dansen zijn? Een bevriende danser en rolstoelgebruiker kroop tijdens het dansen wel eens uit zijn rolstoel. Dat vond ik indrukwekkend. Zo gebruik je dans, beweging en je omgeving heel anders. Dat heeft me geïnspireerd om op deze manier te werk te gaan.’

De dans ontstaat in samenspraak met het hele gezelschap. Oonk zegt: ‘Je kent die koelkastgedichten wel? Van die magneten waar je van verschillende woorden verschillende frases kan maken. Zo is het begin van deze dans ontstaan. We gebruiken ook geluiden die we horen als we bezig zijn met choreografie. Twee mensen met het Syndroom van Down kwamen met het idee een vliegtuig te gebruiken toen de deuren van onze studio open stonden.’

‘Ik vind het leuk om te zien dat mensen reageren op wat we doen. Wij dansen in normale kleding, het is misschien te vergelijken met een flash mob. We gaan de dialoog met het publiek aan, online maar ook op de locatie. Mensen komen vaak naar ons toe nadat we gedanst hebben om vragen te stellen. We vragen mensen ook online te reageren via onze hashtag #storyteller.’

Zien hoe inclusiedans eruitziet? 19 maart is Misiconi Company te zien met de dans #storyteller op het Haarlemmerplein in Amsterdam. Ze dansen tweemaal, om 13:00 en om 14:00. Via het instagram account kan op de dans gereageerd worden met #misiconistoryteller. Meer info? www.misiconidance.nl

Alle foto’s zijn gebruikt met dank aan Piet Hermans. Dit artikel verscheen eerder deze maand in Het Hart van de Stad.