(On)gehoord Voorjaar: ‘Weer wakker worden, Xenakis is er niks bij.’

In de serie (On)gehoord presenteer ik elke maand buitengewoon geluid dat niet onopgemerkt en onbesproken blijft. In deze aflevering: Plan Kruutntoone, Horse Lords, Luc Ferrari, Anemone Tube, Jaap Vink en Kraftwerk in 3D.

Plan Kruutntoone – Wat Doen de Handen

(LP op esc.rec.)

“weer wakker geworden. xenakis is er niks bij. mezelf en spullen schuiven op zoek naar veiligheid. hoe moet ik het zetten om die te maken?”- een flard tekst die Plan Kruutntoone bijeen houdt. De radicaal eigenzinnige Groningse band weet bovendien wel raad met: “ in paniek in de modder zoeken naar de blikopener die mijn leven is maar waarvan kan ik niet hetzelfde zeggen waarvan sinds altijd mijn kleine verdoolde altijd een ontzaglijke tijd.” Hun nieuwe lp blijft niet op afstand, maar kruipt door het open raam. Dat levert misschien een onbehaaglijk gevoel op. Alsof je nergens helemaal gerust bent.

Zo zoekend en onvast – ietwat nerveus – waaiert de muziek dwarrelend en uit focus. Wat Doen de Handen blijft in de buurt; bij de mensen en de menselijke maat. Het raam dat open staat, vormt ook een raam om melancholisch door naar buiten te staren. Bovendien: om frisse wind binnen te laten. Plan Kruutntoone experimenteert met avant-rock en De Kift-achtige dictie en verenigt Bernlef-achtig jazz en poëzie. Weemoed en diep verlangen voeren de boventoon: nooit gewoon maar ook geen moment ongewoon – daar is toch die geborgenheid, ergens. Zonder kop noch staart en toch een eenheid die alle aandacht opeist. Dit is daarom een lp die je niet laat gaan: geen behang, maar de hele kamer én het uitzicht.

Horse Lords – Mixtape IV

(Cassette in eigen beheer)

Horse Lords was één van de revelaties van het afgelopen Rewire festival. De groep uit Baltimore brengt naast de eigen albums mixtapes uit. Op het vierde deel voert de band Stay On It van Julius Eastman uit: een hypnotisch werk vol messcherpe puls en ruimtelijke ritmiek. Je zou ook kunnen zeggen: het punt waar minimal music uiterst dansbaar blijkt te zijn.

De b-kant is ingeruimd voor een stuk waarin mannelijke en vrouwelijke spreekstemmen en gezang van de Women’s March die op 21 januari in Washington gehouden werd, opgaan in een hectisch bubbelend elektronisch bad. Bovendien leggen Horse Lords daaronder een fundament van groove in gallop. De stemmen – hoewel de losse zinnen verstaanbaar blijven – vormen allengs een mêlee die op linguitische noise lijkt. Woorden zingen zodoende los van betekenis. Hoever staat deze track dan nog af van het Horse Lords-idioom dat normaliter puur instrumentaal is? Intrigerend werk van een van de meest interessante groepen van dit moment.

Anemone Tube – In the Vortex of Dionysian Reality

(CD op Blossoming Fern, LP aangekondigd via The Epicurean)

Stefan Hanser maakt al geruime tijd naam met een verdichte vorm van post-industriële ambient. Daarin gaan noise en feedback de strijd aan met veldopnamen. Op zijn nieuwe plaat trekt hij razende gitaarfeedback de peilloze diepte van de ziel in waar deze transformeert tot een kruising tussen shoegaze en drone. Meer dan tevoren houdt Hanser ademruimte in zijn werk. Daardoor houdt hij alle gelegenheid om de Wagneriaanse dramatiek te laten bloeien. De waarheid over de mensheid is wellicht niet altijd even florissant. Ze voorziet Anemone Tube’s elektronische symfonie echter wel van intens humane impact. Met deze kopstoot van de realiteit levert Hanser misschien wel de beste plaat van dit voorjaar.

Jaap Vink – s/t

(2LP op RecollectionGRM/Editions MEGO)

De naam van het label zegt het al: de herinnering aan de gloriedagen van de Groupe des Recherches Musicales wordt levend gehouden. Daartoe zijn al meer dan vijftien lp’s verschenen van onder meer Iannis Xenakis, Bernard Parmegiani en Ivo Malec. Pionierswerk uit de elektronische muziek wordt op deze manier dus aan de vergetelheid ontrukt. En vindt ook een dankbaar publiek, want de lp’s zijn vaak al uitverkocht voordat ze verschenen zijn.

Jaap Vink werkte niet in Parijs, maar aan het Instituut voor Sonologie in (destijds) Utrecht. Daar werd baanbrekend werk verricht op het vlak van algoritmische compositie en digitale geluid-synthese. Vink zocht in de jaren 70 naar een orkestraal elektronisch geluid. Dus: geen opeenvolging van losse klanken, maar organische geluidcomplexen. Op deze 2LP’s controleert Vink feedback-netwerken van analoge bandrecorders, filters en modulators met intens menselijke hand. Vaak omfloerst en gedragen, op het sacrale af, trekt hij de elektronische muziek zodoende nadrukkelijk weg uit het lab, het volle leven in.

 

Kraftwerk – 3D The Catalogue

(8LP box op Parlophone)

Wat er live is aan concerten van Kraftwerk is altijd maar de vraag. Wie weet, hebben de heren de alternatieve versies van hun legendarische tracks wel al in de studio gemaakt. Wat live vocalen erbij en klaar zijn ze. De mannen al geruime tijd op tournee met hun 3D shows, waarin per avond een van de acht albums helemaal wordt gespeeld, met ruimtelijke projecties. Daarvan verschijnt nu een boxset; op lp, cd, blu-ray en op dvd+blu-ray. Wat je daarmee moet zonder het beeld? Heel veel zo blijkt, want niet eerder gierden Kraftwerk’s sprankelende en twinkelende melodieën met zoveel scherpte en reliëf door de ruimte. Met koptelefoon op waan je je helemaal in een groots universum dat geregeerd wordt door zakrekenmachines, robots en autosnelwegen. Niks nieuws? Welnee: Kraftwerk in zo goed als levende lijve.