Dat Shakespeare na vier eeuwen nog steeds actueel is, daarvoor hoef je hem niet eens in moderne kleren te steken, maar het helpt natuurlijk wel. Het wereldwijde succes van Ivo van Hove en zijn ‘Internationaal Theater Amsterdam’ is dan ook mede te danken aan zijn Shakespearebewerkingen ‘Kings of War’ en ‘Romeinse Tragedies’. Marathons, urenlang theater met eten tussendoor. Valentijnsdag 2021 stond in het teken van de stream, ontdaan van live publiek, van dit stuk dat ik in 2007 voor het eerst meemaakte.
Destijds was de setting al bijzonder. Het theater was geen theater meer, de acteurs bevonden zich tussen het publiek, dat overal in het tot decor omgebouwde gebouw kon gaan zitten en staan. Lopen was toegestaan, overal stonden monitors en je kon via opgestelde terminals ook nog een beetje meedoen. Twitter bestond nog niet echt, dat had pas een paar maanden daarvoor een prijsje gewonnen op tech-event South by Southwest.
Actueler dan toen
De wereld was anders, dus, maar dit stuk gaf toen al het gevoel dat er nieuwe dingen op stapel stonden. En actueel was het. Maar minder actueel dan nu. Dat is het wonder van Shakespeare, en van een bewerker met oog voor de kern van het drama.
In 2007 hadden we de littekens van de moord op Pim Fortuyn en het opkomende populisme. De oorlogen in Afghanistan en Irak, 9/11, en dan Shakespeare’s teksten die bijna één op leken te zijn gebruikt door politici op tv. Nu is er een internationale versie, een dikke maand nadat een woedende horde misleide woedeburgers het hart van de Amerikaanse democratie bestormde, aangespoord door een narcistische ex-president en would-be dictator. Shakespeare als tekstschrijver voor een nieuwsreportage. Het kan dus.
Fantastische cijfers
Volgens de gegevens van Vimeo, het platform waarop ITALive, de streamingdienst van Internationaal Theater Amsterdam, de Romeinse Tragedies live streamde, waren aan het begin van de zes uur durende marathon ongeveer 3500 mensen ingelogd. Na dik anderhalf uur waren dat er nog 2800, en kort daarna verdwenen de gegevens van de site. Kennelijk vond met die gegevens niet geschikt voor het grote publiek, terwijl het natuurlijk om fantastische cijfers gaat. Dik twee keer Carré uitverkocht op Valentijnsdag. Dat lukt niet iedereen met Shakespeare.
3500 ingelogde – kaartjeskopende – kijkers op een zondag dat er een unieke ijsvloer ligt, en dat voor iets dat zes uur ‘theater’ belooft? Dat zijn bovendien toch al gauw tussen de 8.000 en 10.000 kijkers, ervan uitgaande dat niet iedereen, zoals ik, in zijn eentje met koptelefoon op de laptop zat te kijken. Een twitteraar meldde in ieder geval dat de puber in huis het tot voorbij Coriolanus had volgehouden.
De puber van 14 zit nog steeds naast ons. #impressive #romantragedies @ITAensemble
— Katalijn RvE (@katalijnrve) February 14, 2021
En dit geldt dan nog alleen voor de live kijkers, het aantal in de herhaling zal nog wel groeien. Dat het in de loop van de avond wellicht wat omlaag ging: logisch. Met het hele publiek en de spelers in een theater opgesloten zitten is een heel andere manier van beleven, dan thuis zitten terwijl je dagelijkse leven in de vorm van eten, drinken, katten en honden die gevoerd moeten worden, gewoon doorgaat.
Luid spreken
Maar: het was dus meer dan de moeite waard. In het begin zou je je nog kunnen ergeren aan het feit dat iedereen zo luid aan het praten was, in iets wat toch leek op live televisie, maar ik merkte dat het me na verloop van tijd steeds minder stoorde. ITA probeerde geen tv te maken van een theatervoorstelling die over tv en media ging. Juist die vervreemding van die luide stemmen maakte het op de een of andere manier intenser, meer Brecht dan Tsjechov, zullen we maar zeggen: je bleef je bewust van het feit dat je naar iets kunstmatigs keek, ook al drong het wereldnieuws via ticker tapes tijdens elke pauze de voorstelling binnen.
En Twitter was voor het eerst sinds tijden weer leuk, binnen de bubbel van de hashtag #romantragedies. We waren niet met duizenden, maar tientallen, en volgens de meest betrouwbare analyticstools is die tot op het moment van schrijven 510 keer gebruikt en 355 keer gedeeld, wat dik 7000 likes opleverde. Daarmee is een bereik gegenereerd van 870.000 twitteraars, en dat is best veel, al zullen niet alle 870.000 dus direct op de fiets gesprongen zijn om in de Stadsschouwburg van Amsterdam een en ander live te gaan zien. Om daar door een verwarde Bart Slegers aangeklampt te worden. En dat met de telefoon te filmen.
Podcasts
Is met dit succes de toon gezet voor meer live gestreamd theater? Het blijft hoe dan ook iets voor een niche publiek en zal nooit het bereik hebben van muziekfestivals, maar dat is helemaal niet erg. Online biedt juist alle mogelijkheden voor verdieping binnen kleine community’s, zoals podcasts een perfecte plek zijn voor mensen die op de radio buiten de mainstream vallen.
Dus graag meer, en dan missschien ook alternatieve versies maken van echte live-events, zodat elke theatervoorstelling, zelfs in de kleine zaal, een publiek van duizenden kan halen.
English (UK) 
Nederlands 
Français 
