Duurzaamheid is een luxeprobleem in Jerome Bel’s vliegtuigloze autobiografie (en de voorstelling blijkt leuker dan ik eerst dacht)

Input van de leden: daar drijft deze club op. Let maar eens op. Gisteren schreef ik dit stuk:

Jerome Bel is me er eentje. De man die zich identificeert als choreograaf heeft zichzelf vanwege duurzaamheidsoverwegingen verboden te vliegen en daarom kon hij niet vanuit Parijs naar Amsterdam komen om zijn eigen autobiografie voor te lezen. Hoe nobel het niet-vliegen ook is, ik kan het niet nalaten om de man die de afgelopen 30 jaar de conceptuele danskunst naar een nieuwe dimensie trok, te wijzen op het bestaan van elektrische treinen. 

Maar dat is natuurlijk ook de valkuil van de conceptuele kunst: voor je het weet maak je met je kritiek deel uit van het concept, en dat blijkt ook aan het einde van deze exact twee uur en tien minuten durende selfkick met lichtbeelden. Bel snapt dat er een licht populistisch kantje te signaleren valt aan zijn weigering te vliegen. Temeer omdat, zoals ook in een betekenisvolle scene in het elders op dit Holland Festival vertoonde ‘Euphoria’ wordt aangestipt, de westerse hang naar duurzaamheid en zelfvoorzienendheid ook een heel luxe gedachte is: grote delen van de wereld kunnen niet anders dan overleven op hun eigen groenten, en zouden drie levens moeten sparen voor een goedkope vlucht met een budgetflyer naar een vakantiebestemming, overigens ook iets wat alleen in het rijke westen bestaat. Duurzaamheid heeft decadente kantjes.

Lokale kunstenaars

Maar Jerome Bel heeft zijn autobiografie dus uitgeschreven en stuurt de tekst de wereld rond om hem te laten voorlezen door lokale kunstenaars, inclusief bijgevoegde YouTube-video’s. Idealiter zou dat moeten gebeuren in de lokale taal, maar omdat onze hogere kunstopleidingen zeer internationaal zijn, is bij de Amsterdamse versie gekozen voor twee Engelstalige uitvoerders: Pankaj Tiwari, een kunstenaar uit het armste deel van India, en de Poolse performer Maria Magdalena Kozłowska. 

Het duo steekt zijn kritiek op de heiligheid van Bel niet onder stoelen of banken. Maria Magdalena Kozłowska zet hem als een clichématige wufte fransoos neer (best wel terecht, dus) en Pankaj Tiwari besluit dat hij best wel vaak moet reïncarneren wil hij Jerome Bel kunnen zijn en begint ter plekke alvast met de eerste sterfscène. 

Plassen

Maakt dat deze avond tot een Hollandfestivalwaardig product? Ik moet zeggen dat ik redelijk geboeid tot het einde heb gekeken, al hadden ze beter niet al in het eerste halfuur moeten beginnen over een Bel-stuk waarin plassen op het podium de hoofdact vormde. Ondergetekendes blaas had daar commentaar op. Blijft over dat Jerome Bel een interessant kunstenaar is, en dat sommige van zijn werken buitengewoon spannend klinken.

Ik sloot af met deze alinea: 

Wat irriteert aan zo’n tekst van 130 minuten is dat er, overigens net als in de extended TED-Talk van Lynette Walworth, geen andere stemmen klinken dan die van de maker zelf, want ook het tegengeluid van de uitvoerders is deel van het programma. Daarmee past dit project goed in het huidige tijdsgewricht waarin mensen liever zelf de (sociale) media ter hand nemen, dan dat ze zich kritisch laten bevragen door anderen. 

En toen kreeg ik deze mail van de oud-directeur van Frascati: 

Beste Wijbrand,