In #Zomergasten 2023#6 stelde de gast, Alida Dors, de beste vragen. 

De teller stond op 8 minuten en 45 seconden toen het misging. Best snel voor een drie uur durend interviewprogramma als Zomergasten, maar Theo Maassen pakte het record met verve. Zijn gast Alida Dors, de vrouw die als autodidact in de dans uitgroeide tot een voorvrouw van de Nederlandse hiphopcultuur, en die nu de taak heeft om het door mismanagement en ambtelijk onvermogen in het slop geraakte Theater Rotterdam te renoveren, zou het vanavond niet te vaak over haar kleur mogen gaan hebben, want Theo Maassen wist dankzij zijn jeugd in Eindhoven ook alles van Breakdance.

Al bedoelde hij Electric Boogie. Maar wie maakt zich druk om dat verschil. Als je de ‘rups’ maar beheerst. Maassen kon dat zelf niet, maar hij had ‘andere talenten’, grapte hij. Alida Dors knikte en sloeg haar ogen neer. Nog 2 uur en 50 minuten te gaan.

Op haar hoede

Misschien had ik te veel verwacht van deze laatste aflevering van Zomergasten. Ik zag parallellen tussen een clip van Dors en het nieuwe decor van het VPRO-monument en hoopte zelfs even dat ze de tafel zouden loslaten en de vloer zouden veroveren, met zijn tweeën. Daarvoor in de plaats kwam een gesprek waarin de gast vrijwel continu op haar hoede was, en de gastheer iets te gretig probeerde om er een toffe avond van te maken.

Ik ben na 15 minuten opgehouden om het aantal zinnen te tellen dat Dors tot een goed einde wist te brengen. De teller stond op nul, en dat lag niet aan haar bedachtzame manier van spreken, maar aan Theo Maassen, die haar de hele tijd onderbrak, of haar zin met eigen woorden afmaakte. De hijgerige haast kwam vreemd over na de rustige avond met Kamagurka, een week eerder.

Privilege

Het leverde plaatsvervangende schaamte op, en toen moesten we nog 2 uur en 35 minuten met elkaar door. Lange minuten, waarin het moment nog langskwam waarop Dors even heel kort kon uitleggen dat het echt wel iets anders is wanneer zwarte ouders aan hun kinderen vertellen dat ze op achterstand staan, dan wanneer witte ouders dat doen met een wit kind. Maassen zag het verschil niet. ‘Dat is nou privilege, Theo’, en nu was het tijd voor de gastheer om te bevriezen, en voor bepaalde types op sociale media om het voor die arme witte man op te nemen.

Veruit de beste vragen in deze seizoensafsluiter kwamen dus van Alida Dors. Met een bewonderenswaardige rust en innemende zelfbeheersing vroeg ze zo nu en dan door waar Maassen dat naliet. Het bracht de komiek die interviewer werd zo nu en dan in verlegenheid, en werd echt onthullend toen het over het slavernijverleden ging. Of Theo Maassen zich daar schuldig over voelde. Natuurlijk niet, antwoordde hij, want toen hij geboren werd, waren er geen slaven meer. Dors knikte welwillend en vroeg of hij dan wel snapte waarom de koning excuses had gemaakt.

Maassen mompelde dat hij het logisch vond, maar dat hij sowieso niks met het koningshuis had, dus dat hij er ook niet echt op had gelet. Dors vroeg door: of hij de manier waarop de koning had gesproken, nog bijzonder had gevonden. In zijn antwoord maakte Maassen duidelijk dat hij de speech niet had beluisterd, want de betuiging van diepe persoonlijke spijt, die het moment voor Nederland, en vooral de nabestaanden van de slavernij, zo bijzonder maakte, was aan hem voorbijgegaan. Dors knikte, zweeg, en glimlachte. Niet eens superieur, maar het moet hebben gekookt, daarbinnen.

Waar moest het over gaan?

Het is een beetje bevreemdend wanneer je in de voorbereiding van je eerste seizoen Zomergasten, waarin je ook een zwarte culturele zwaargewicht gaat interviewen, geen interesse hebt in iets wat voor de zwarte gemeenschap dit jaar nogal speelde. Waar had Theo Maassen het eigenlijk over willen hebben, deze avond? Die vraag heeft me de afgelopen nacht beziggehouden.

Terugblikkend op de zes afleveringen valt op dat de uitgangspunten steeds verschilden, en dat het ook een beetje te maken had met andere dingen dan alleen de naam van de gast.

De serie opende met een kosmoloog, een discipline waar Maassen niets van snapte. Als presentator hing hij wel, met ons, aan de lippen van de man wiens verhaal het universum omvatte, en over wiens privéleven wij niets te weten zijn gekomen. Cameraman Hoyte van Hoytema mocht aan zijn fan Theo Maassen, en aan ons, uitleggen hoe lenzen werkten en absurdist Kamagurka kreeg alle tijd om stiltes te laten vallen, al was dat aan het einde wat ongemakkelijk toen hij nuance aanbracht in de herinnering van de aanslag op Charlie Hebdo.

Luisteren is een vak

Het gesprek met kinderboekenschrijfster Bibi Dumon Tak was verhelderend voor wie haar wikipediapagina niet had gelezen, maar Theo Maassen wilde niet wroeten in de duistere kanten van haar familie. De enige bij wie Maassen zichzelf wel een journalistieke opdracht had gesteld, was Khadija Arib. Daar ging het dan ook goed mis. De presentator zat de eerste twee uur zichtbaar afgewend, en kwam pas in actie toen hij haar een bekentenis wilde afdwingen, van een feit waarvan hij hoe dan ook al zeker wist dat het zo was.

Wat wilde hij opbouwen met Alida Dors? Het werd duidelijk dat Maassen even weinig weet van de leefwereld van deze choreografe als van kosmologie of camerawerk. Het zou logisch geweest zijn als hij haar net zo had laten vertellen, en net zo aan haar lippen had gehangen, als hij deed met de kosmoloog in aflevering 1. In plaats daarvan begon hij deze kosmoloog uit te leggen hoe het heelal in elkaar stak, omdat hij vroeger ook weleens naar boven had gekeken. Het was komisch geweest, als het niet zo gênant was.

Ik hoop van harte dat een volgende gastheer (m/v/x) van Zomergasten het vermogen heeft om echt te luisteren, ook in de hoogspanning van zo’n avondvullend interview. Want luisteren, je eigen dingen even opzij zetten om je gast de ruimte te geven, dat hebben we bij twee van de 6 gasten niet mee mogen maken.

Dat dat vrouwen waren, zal toeval zijn.