Geen vrijkaartjes meer voor journalisten na persoonlijke aanval. Terechte actie of ongewenste intimidatie?

 “Jazzenzo niet meer welkom bij podia en festivals”, stelt het online Jazz-magazine Jazzenzo. Aanleiding is een brief die het medium op 24 april ontving van het BIM-huis. In die brief, mede ondertekend door een indrukwekkend aantal prestigieuze podia en festivals als TivoliVredenburg en North Sea Jazz, laat het BIM-huis weten geen  vrijkaarten meer te verlenen aan de onbetaalde verslaggevers van het magazine: “Naar aanleiding van de – in onze ogen – zoveelste onbetamelijke publicatie op de website Jazzenzo.nl hebben we met een aantal Nederlandse jazzpodia- en festivals besloten om geen perskaarten meer te verlenen aan het online magazine Jazzenzo.”

Dat komt bekend voor. In 2018 kreeg Olivier Keegel, een operarecensent met een nogal uitgesproken mening over Nationale Opera-directeur Pierre Audi, eenzelfde soort schrijven van de Opera. Keegel beschouwde dit als een boycot en aanval op de persvrijheid. Hij sleepte het miljoenengezelschap voor de rechter, maar kreeg geen gelijk. 

349 euro

De rechter vond het feit dat Keegel voortaan zelf zijn kaartje moest betalen geen inperking van het recht op vrije nieuwsgaring. Dat klopt, al kun je met ticketprijzen die kunnen oplopen tot €173,50 wel vragen stellen bij die mate van vrijheid. Immers: journalisten behoren niet tot de best betaalde groep zzp’ers. Ongenuanceerd kritiek leveren wordt zo het recht van een kleine, schatrijke elite.

Kaartjes voor jazz zijn doorgaans minder duur, al moet Jazzenzo vanaf nu dus wel 350 euro betalen voor drie dagen North Sea Jazz in Rotterdam. Tamelijk onbetaalbaar voor wie als kleine freelancer voor een website schrijft. 

En ook al telt het rijk tegen arm-argument hier minder, moeilijk aan het recentste schrijven van al die jazzpodia en -festivals aan Jazzenzo is de massaliteit van de klacht. Het is nu of de hele sector zich tegen Jazzenzo keert. Dat moet niet prettig voelen. 

Dan maar eens kijken hoe vervelend dat medium precies is. Volgens de briefschrijvende podia doet Jazzenzo aan spelen op de man/vrouw:  “…het doelbewust kleineren van mensen en het op de persoon spelen zoals dikwijls gebeurt in publicaties op Jazzenzo vinden wij ongepast en doet bovendien onze geliefde jazzsector allesbehalve goed. [..]Specifieke personen en organisaties worden in de publicaties op Jazzenzo regelmatig aangevallen op een wijze die niets met de inhoud te maken heeft.”

Bang konijn

We zijn hier bij Cultuurpers geen vaste lezers van Jazzenzo, maar een eerste blik op de site laat vooral een warm hart zien voor improviserende jazz door doorgaans mensen die al wat langer meedraaien. De enige plek waar zichtbaar flink van leer wordt getrokken is in een column van Cyriel Pluimakers, waarin hij zich beklaagt over het feit dat de oude garde van de improviserende muziek een te kleine rol speelt in het aanstaande jubileumfeestje van het BIM-huis. In dat stuk moeten met name directeur Mijke Loeven en programmeur Frank van Berkel het ontgelden. Van Berkel wordt ‘een bang konijn’ genoemd, wat nog als grapje kan worden gezien, maar Mijke Loeven wordt persoonlijk aangevallen, zoals in deze passage: “Loeven klust er ook nog aardig bij als presentator en adviseur. “Mensen vinden mij nu eenmaal leuk”, is haar devies. En ja, sinds haar stijging op de culturele ladder, is haar dictie steeds koninklijker geworden.” 

In de context van het verhaal komt de aanval op de BIM-directeur inderdaad nogal uit de lucht vallen. De kwalificaties aan haar adres hebben ook weinig te maken met de verdere inhoud van het verhaal. 

De brief van de podia en festivals gaat echter ook buiten zijn boekje: “Het lijkt er al met al op dat Jazzenzo de code voor journalistiek niet serieus neemt en wij willen daar niet langer een bijdrage aan leveren. Daarom stellen we voorlopig geen perskaarten meer beschikbaar voor Jazzenzo.”

Code van Bordeaux

Dit is een stevige draai om de oren, zeker omdat het gezelschap klagers ook de ‘code voor journalistiek’ erbij haalt. Dat geeft het schrijven een onnodig juridische toon. De code voor journalistiek, waarmee de schrijvers waarschijnlijk doelen op de ‘Code van Bordeaux‘ die ook deze site onderschrijft, maakt immers een uitzondering voor opinie-artikelen, zoals columns. Bovendien kunnen we een paar grote media aanwijzen waar mensen werken die de persoonlijke aanval niet schuwen. Vraag is of die ook zulke brieven krijgen

Het staat elke culturele instelling natuurlijk vrij om mensen van de pers vrijkaarten te geven of te weigeren, dat staat de vrijheid van nieuwsgaring niet in de weg. Of je daarbij zulke hoge woorden moet gebruiken om een bestaande relatie te beëindigen? Dan begint het ongewenste druk te lijken, die bovendien leidt tot een chilling effect bij andere kleine media. Durven die een volgende keer nog een stevig kritisch stuk te schrijven, in de wetenschap dat het dan afgelopen kan zijn met de site, die alleen met vrijkaarten zijn werk kan doen?

Of wordt ongezouten kunstkritiek een voorrecht voor de rijken?