Een proloog, twee dialogen en een lang intermezzo. Allemaal duidelijk met elkaar verbonden. In een voorstelling van Romeo Castellucci – het moet niet gekker worden.
De Italiaanse theatermaker Castellucci maakt bij voorkeur theater dat niet gemakkelijk of zelfs verkeerd begrepen wordt. Schokeffecten schuwt hij daarbij niet. Visueel overdonderend, maar een duidelijke lijn is vaak amper te herkennen. Dat belooft dus wat, als hij aan de haal gaat met De democratie in Amerika. Zeker met de actualiteit in het achterhoofd: Donald Trump.
Maar over de 45e president van de VS gaat de voorstelling niet. Al evenmin over democratie in Amerika. Het gaat wél over het gelijknamige boek van Alexis de Tocqueville. Maar dan weer niet over wat rechtsgeleerden daarin blijft boeien. Castellucci concentreert zich volledig op de kern: Amerika als tabula rasa, waar uit Puriteins gedachtegoed een nieuwe democratie ontstond.
Glossolalie
Na een uitleg over glossolalie (‘spreken in tongen’), begint de voorstelling zoals als we van Castellucci gewend zijn: luid en asbsurd. Elf in witte uniformen geklede ‘majorettes’ zwaaien met vlaggen. Daarop letters die eerst ‘Democracy in America’ vormen, maar al snel meer absurde varianten als ‘Car Comedy in America’ en ‘Cocain Army Medicare’. Woorden met betekenis, maar die net als glossolalie in deze context volkomen betekenisloos zijn.
In de eerste scène een arme boerenfamilie die blijft geloven dat God hen zal geven wat ze nodig hebben. Wanneer oogst na oogst mislukt, verkoopt de boerin haar zieke dochtertje in ruil voor gereedschap. Ze verliest haar verstand en gaat met Indiaanse woorden spreken.
Schimmige reidansen
In het lange dansintermezzo dat volgt, zien we achter meerdere lagen gaasgordijn traditionele reidansen. Op het voordoek worden allerhande verdragen en historische gebeurtenissen uit het begin van de Amerikaanse democratie geprojecteerd. De associatie met vruchtbaarheidsrituelen en de geboorte van een natie ligt voor de hand. De scène eindigt in een volkomen abstracte dansvorm voor van twee objecten die door de ruimte zweven. De dans is in tongen gaan spreken.
Aan het begin van de laatste scène wordt keurig terugverwezen naar de eerste. Een Indiaanse vrouw vraagt wat er met het blanke kind is gebeurd. Ze spreekt de taal van de Ojibweg-indianen, een voor ons volkomen onherkenbare klankentaal, die ze niet in wil ruilen voor het Engels van de bleekgezichten.
Leegte
De structuur van de voorstelling is overduidelijk. De reden waarom het toneelbeeld gedurende de hele voorstelling kaal en leeg is ook. Is Castellucci echt zo doorzichtig geworden?
En dan dringt het tot je door: deze voorstelling is even ironisch als een boek van De Tocquevilles landgenoot Jean Baudrillard. Hij reisde twee eeuwen na De Tocqueville door Amerika en schreef daarover Amérique, een lofzang op de leegte op het nieuwe continent. Daarin staat de beste samenvatting van deze voorstelling: ‘De vrijheid van lichaamsbeweging welke samenhangt met de ruimte die ze hebben, compenseert de simpelheid van hun voorkomen en karakter. Vulgair, maar “gemakkelijk”.’
Nederlands 
English (UK) 
Français 
