Dagboek Weimar (2): wat zou Nietzsche ervan gevonden hebben (of zijn zus)?

Ik had – in een vorig huis – een buurman die elke dag een jong boompje voor ons appartementencomplex een emmer water gaf. Hij had wat met bomen, want hij had van een reis naar de VS, vroeger, een paar Sequoiazaadjes meegebracht. Die had hij op diverse plekken in de grond gestopt.

Eén vlakbij huis, en die werd, vanwege mogelijke schade aan de fundering, een paar jaar geleden gekapt, toen die een hoogte van 15 meter had bereikt.

Rouw alom, maar onze ex-buurman heeft zich verzekerd. Op een onbekende plek in ons park is een nieuwe sequoia aan het groeien, en we hopen allemaal dat de gemeente haar pas opmerkt als zij eenmaal 150 meter hoog is.

Eschenliebe

Dan is de liefde voor een simpele onkruidboom als de esdoorn waarover ik in Weimar een monoloog bijwoonde, misschien wat te profaan. Toch boeit het, maar om andere redenen: Kunststad Weimar, en het Kunstfest Weimar dat daar het paradepaard van is, schippert op een spannende manier tussen goedwillend amateurisme en hoge kunst.

Niet dat de voorstelling Eschenliebe amateuristisch was, maar we zullen er ook niet direct de programmering van het Holland Festival voor omgooien, zullen we maar zeggen.

Ik kan je wel melden dat het interview met theaterlegende Bob Wilson beter dan verwacht liep: we hebben het gehad over Mickery en over de nieuwe generatie theatermakers die hij lesgeeft in New York, en er kwamen maar twee anekdotes langs. Een prestatie, als je de interviews op YouTube een beetje volgt. Later dit jaar verschijnt het interview in Theaterkrant Magazine. Met de fragiele gezondheid van Wilson, die vorig jaar geveld werd door een beroerte, gaat het inmiddels de goede kant op. Laten we bidden.

Nietzsche is niet dood

Vanmiddag zag ik in een het Neues Museum Weimar een bijzondere expositie, die je in Nederland nooit te zien gaat krijgen: de meubels van Friedrich Nietzsche. Het huis waarin hij zijn laatste zieke jaren sleet in Weimar, was tijdens de DDR-jaren afgesloten, en inmiddels herinnert niets meer in het pand, waarin nu het Nietzsche-archief huist, aan de grootste, en meest omstreden, filosoof van Duitsland.

Nietzsche was een denker in Basel en omstreken, eenmaal in Weimar was hij een geesteszieke in de greep van zijn zuster Elisabeth, die haar pensioen veiligstelde door hem in haar antisemitische evenbeeld te reconstrueren. Het Neues Museum heeft nu toegang tot de meubels in het huis waar Nietzsche stierf. Ze worden niet tentoongesteld in een reconstructie van de woning, maar ingepakt in dozen, want het museum wil benadrukken dat het vooral gewone meubels waren, die niets met het gedachtegoed van Nietzsche te maken hadden.

Jugendstil

Ze hadden, door Elisabeth om onduidelijke redenen zwart geschilderd, wel een rol in haar dubbelleven. Zij flirtte met de jugenstil in de publieke delen van het bedevaartsoord dat ze schiep, maar in haar eigen woning, en die van haar stervende broer, overheersten zwart geschilderde burgerlijke meubeltjes.

Weimar zit opgezadeld met deze erfenis, en het museum wil koste wat kost voorkomen dat het sterfhuis van Nietzsche opnieuw een bedevaartsoord wordt. Lastig, nu de cultus rondom de uitvinder van de Úbermensch en de voorvechter van een verenigd Europa ongezonde vormen begint aan te nemen.

Nazikunst

Intern loop het nog allemaal niet lekker, verklaarde een verontruste curator me. Volgend jaar staat een expositie over Nazi-kunst gepland. Zij is daar tegen. Maar anderen vinden dat je die ook moet kunnen laten zien.

Dat debat hebben we in Nederland ook gevoerd naar aanleiding van de expo in Den Bosch. Hier, in Weimar, voelt het allemaal wel wat urgenter.