Verborgen verleden en nieuwe inzichten in ‘Groninger Museum 150 jaar – Behind the Scenes’

Verborgen schatten. Net als andere musea herbergt het Groninger Museum veel objecten die het verdienen om tentoongesteld te worden. Interessante schilderijen, beelden of archeologische pracht waarvan de bezoeker niet op de hoogte is. Wie jarig is, trakteert. Het Groninger Museum viert zijn honderdvijftig-jarige bestaan met – onder andere – een tentoonstelling waarin je een kijkje achter de schermen krijgt. Objecten die stof lagen te verzamelen in het depot zijn nu te bewonderen. Hoogtepunt van de expositie is toch wel de recent teruggekeerde Lentetuin van Vincent van Gogh.

Veilig thuis

Detective – en misdaadverhalen; het is een van mijn favoriete genres. Bij voorkeur een met een goede afloop, want hoop doet toch leven. De diefstal van de Lentetuin doet niet onder voor de meest boeiende romans. Gestolen uit Museum Singer Laren tijdens de coronatijd, toen de samenleving al zo gebukt ging onder slecht nieuws. Vier jaar later is het kunstwerk weer thuis waar het hoort. Kunstdetective Arthur Brand doet het verhaal uit de doeken. De diefstal – of liever gezegd: ontvoering – van de Lentetuin. Motief, check. Daders, check. Lentetuin afgeleverd in een blauwe IKEA-tas, check. Helaas niet ongeschonden. De kunstdetective vertelt op een uiterst boeiende manier niet alleen het verhaal van de roof, maar ook waarom kunst wordt gestolen.

Het belang van de criminelen om een schilderij te stelen. Volgens Brand gaat het niet om geld, want misdadigers verdienen honderden miljoenen met onder andere drugshandel. Kunst is voor hen niet een object van schoonheid, maar een chantagemiddel. Om strafvermindering te regelen. Maffiabaas Imperiale maakte gebruik, of zeg maar: misbruik, van twee gestolen van Goghs. Met succes wist hij de Italiaanse staat te chanteren; twaalf jaar strafvermindering.

Lentetuin was echter door de nieuwe ontnemingsvordering – degene die betrokken is bij het gestolen kunstwerk moet dan de waarde van het werk betalen – onbruikbaar. Het werd een object waar je je handen beter niet aan kon branden. Het is echter wel een geluk dat het schilderij ‘heelhuids’ is teruggekomen, want voor hetzelfde geld was het voor altijd verdwenen of zelfs vernietigd. Slechts acht procent van de gestolen kunst keert terug. 

Littekens tonen

Waar het museum de Lentetuin ook geruisloos had kunnen laten restaureren, worden de beschadigingen getoond. De diefstal en terugkeer hebben ervoor gezorgd dat men – onder andere Groninger Museum, restaurator Marjan de Visser – zich meer heeft verdiept in het werk en tot nieuwe ontdekkingen is gekomen. Elk nadeel heeft zijn voordeel. De bezoekers kunnen de voor – en achterkant van het schilderij zien. Ook zijn er onder andere infraroodbeelden te zien. Boeiend. In de zaal achter Van Goghs serene schilderij is een prachtige striptekening te zien van stripmaker Barbara Stok over het complete verhaal van de Lentetuin.  

Van begin tot eind

De tentoonstelling laat meer zien dan alleen Van Goghs prachtwerk. Het toont hoe een museum werkt; van vervoer tot expositie. Wat de bezoeker niet ziet en meestal ook geen weet van heeft. De conservatie en presentatie.

De belichte depotstukken tonen de diversiteit van zowel het Groninger Museum als kunst in het algemeen. Stuk voor stuk zijn ze indrukwekkend. Van Peter Paul Rubens tot Anton Corbijn. Bepaalde stukken heb ik eerder gezien, maar het overgrote gedeelte was mij onbekend. Prachtig vond ik Rubens’ Aanbidding der Koningen, Spilsluizen vanaf de Boteringebrug door De Ploeg schilder Johan Dijkstra, maar ook diverse archeologische beelden.

De tentoonstelling toont de kracht van het Groninger Museum. De bezoeker kennis laten maken met een variatie aan collecties, objecten, onderwerpen en stijlen. Internationaal, maar ook regionaal. Het museum is niet in een hokje te plaatsen. Sommige personen associëren dat met iets negatiefs. Anderen genieten van de variatie en verrassing. Kunst en cultuur ontstaan ook niet in een vacuüm. Creativiteit heeft ruimte nodig. Om te groeien en bloeien.

Nieuw en toegankelijk depot

Directeur Andreas Blühm ziet in de oude en leegstaande tabaksfabriek van BAT Niemeyer aan de Paterswoldseweg de ideale locatie voor een kunstdepot zoals dat van museum Boijmans Van Beuningen. Een depot toegankelijk voor publiek. De locatie ligt net buiten het centrum en zou perfect zijn voor de talloze kunstobjecten die nu verborgen liggen in het Groninger Museum depot in Hoogkerk. Of zijn droom werkelijkheid wordt…dat ligt onder andere aan de gemeente Groningen.

Groninger Museum 150 jaar – Behind the Scenes is t/m 1 juni 2025 te zien.