Acteurs hebben ambivalente gevoelens bij het ‘prijzencircus’, ofwel het Gala van het Nederlands Theater #tf2010

Een rode loper, veel champagne en nog veel meer geknuffel. Het is een warm weerzien voor theaterland, het Gala van het Nederlands Theater in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Een spannend weerzien ook, want de belangrijkste Nederlandse toneelprijzen worden vanavond uitgereikt.

De genomineerden schrijden in prachtige avondkledij naar hun plek voorin de zaal. De zenuwen zijn voelbaar en de sfeer is wat plechtig. Tot gastvrouw Clairy Polak het podium betreedt met de woorden: ‘Zo hier voor u staand ben ik bloednerveus.’ Een groot applaus volgt. ‘Ik snap helemaal niet waarom dat een applaus verdient.’ De baldadige toon is gezet. ‘In totaal worden vanavond acht VSCD-prijzen uitgereikt – dat mag dus best wat minder.’ Gelukkig blijkt het mee te vallen met de eindeloze speeches en dankwoorden. De meeste winnaars worden aangekondigd met een simpel ‘De winnaar is…’

Susanne Kennedy trapt de avond af met de ontvangst van de Erik Vos Prijs voor bijzonder talent onder de nieuwe lichting theatermakers. ‘Ik heb Erik Vos één keer ontmoet, toen ik in hetzelfde gebouw repeteerde als hij. Hij vroeg me of er nog soepkommen waren. Hij dacht dat ik de kantinejuffrouw was.’ Na Kennedy volgt de winnaar van de Arlecchino, Stefan de Walle. Hij wint deze prijs voor de meest indrukwekkende mannelijke bijdragende rol voor zijn rol van Lopachin in De Kersentuin bij het Nationale Toneel. De Colombina, prijs voor de meest indrukwekkende vrouwelijke bijdragende rol, gaat naar Nanette Edens voor haar rol in Amora bij het Zuidelijk Toneel. De eerste uitgebreide speech komt van theatercollectief Wunderbaum, dat de Prosceniumprijs wint. Volgens de jury hebben deze jonge theatermakers met hun lef, brutaliteit en talent een wezenlijke bijdrage geleverd aan het toneelklimaat. ‘De verrassing is voor ons compleet, maar toch hebben we iets voorbereid.’ Het collectief blijkt voor niet-hiërarchische samenwerkingsvormen en tegen een wildgroei van MBO-theaterscholen te zijn en stelt voor minder geld in de gezondheidszorg te stoppen en meer in theater. ‘Dood ga je toch.’

De avond eindigt – zoals het hoort – met de drie belangrijkste prijzen. De AVRO Toneel Publieksprijs wordt gewonnen door de productie Oog om Oog met o.a. Linda van Dyck en Victor Löw. De Louis d’Or, voor de meest indrukwekkende mannelijke dragende rol, is voor Kees Hulst voor zijn rol van Jörgen Hofmeester in Tirza bij het Nationale Toneel. De Theo d’Or, voor de meest indrukwekkende vrouwelijke dragende rol, gaat naar Maria Kraakman voor haar rol Orlando in de productie Orlando van Toneelgroep Oostpool. Deze prijs wordt overhandigd door niemand minder dan de ‘grande dame’ van het Nederlands toneel Ellen Vogel. De zaal geeft haar een staande ovatie. Kraakman straalt en blijft stralen. ‘Het dringt nog steeds niet echt tot me door’, zegt ze na afloop. ‘Ik ben heel erg trots dat ik de prijs voor Orlando heb gekregen. Eens in de zoveel tijd val je samen met je rol, dat was nu het geval. Het kostte me totaal geen moeite om te spelen. Ik mocht mijn eigen fantasie aan het werk zetten. Dat was een feest. Ik vind mijn personages graag zelf uit.’ Ook Victor Löw en Kees Hulst voelen zich zeer vereerd. Tegelijkertijd staan zij ietwat ambivalent tegenover het grote ‘prijzencircus’. Hulst: ‘Hoe meer mensen het belangrijk vinden, hoe belangrijker het is. Ik werk niet om prijzen te winnen. Dit gebeuren staat ver van het wezen van theater maken af. Natuurlijk is het wel belangrijk dat de theaterwereld serieus wordt genomen. We zijn geen hobbyclubje. Daarom vind ik deze avond een goed initiatief. Maar het zegt mij niets dat ik deze prijs specifiek voor deze rol heb gekregen. Ik speel elke rol op de top van mijn kunnen.’ Löw sluit zich hier volledig bij aan: ‘Alles wat je doet is even belangrijk. Zo’n prijs zegt: ‘Dit is het’. Maar dan is de rest het dus niet? Iedere acteur heeft een eigen lat in zijn hoofd. Daar moet je aan vasthouden. Winnen staat goed op je cv, het is handig en het publiek houdt ervan. Daarom is deze uitreiking belangrijk. Daarnaast is winnen natuurlijk gewoon goed voor je ego. Als onzekere acteur met geldingsdrang – daar hebben we allemaal last van – is het een fijne bevestiging.’

Gala van het Nederlands Theater. Stadsschouwburg Amsterdam, zondag 12 september.

Voor alle prijzen en winnaars, kijk op www.tf.nl.