EAR in het Fringe Festival: een eigen wereldje van muziek, dans en naald & draad

,,Ik heb geen theaterachtergrond, maar ik weet wel wat ik mooi vind.” Deze woorden van Cammy Mai Tran zijn typerend voor een trend onder jonge theatermakers. Ze vinden de muren tussen de verschillende kunstdisciplines maar benauwend. Steeds meer zien we ze dwars door die muren heen lopen. En als de klap achter de rug is, dwarrelt de nieuwe inspiratie rijkelijk over hen heen.

Cammy Mai Tran begon in de beeldende kunsten. Nu, enkele jaren later, werkt ze met drie muzikanten en twee danseressen/mimespeelsters aan haar voorstelling EAR, die binnenkort in het Fringe Festival in première gaat. Niet alleen muziek en dans, ook borduurkunst vormt een ingrediënt in deze voorstelling.

,,Toen ik het vooropleidingsjaar aan de Rietveld Academie deed, was het verplicht je met meer dan één discipline bezig te houden. Naast schilderen en sculptuur kreeg ik digital media. Dat kwam neer op film. Bewegende beelden hebben me altijd geboeid.”

Het kiezen voor ongewone middelen werd op de Rietveld Academie gestimuleerd. ,,We moesten op basis van een gedicht iets te maken met fotografie en één ander middel. Voor mij werd dat: plakband. Bij het gedicht ‘Over de heuvel’ van Jan Willem Anker (http://www.dbnl.org/gedichten/index.php?year=2005&gedicht=200501_anker.php) maakte ik een landschap van plakband op een muur. Voor dat landschap liet ik een model bewegen. Dan maakte ze bijvoorbeeld een sprong en fotografeerde ik haar voet met op de achtergrond een heuvel van plakband.”

,,Wat ik met dat plakbandproject deed was: een eigen wereldje maken, anders dan de alledaagse wereld. Met EAR doe ik dat ook. Ik heb de neiging een eigen wereld te creëren om een sfeer van veiligheid op te roepen. Ik omsluit graag mensen en objecten in een eigen wereld, zodat de gevoelens die dit wereldje oproept daarbinnen kunnen blijven. De toeschouwer kan in zo’n apart wereldje gemakkelijker zijn gevoelens laten opkomen dan normaal.”

En gevoelens: dat is waar het in EAR om gaat. EAR is een voorstelling over menselijke communicatie en de moeite die het ons kost om onze ware gevoelens en gedachten in het sociale leven aan elkaar te laten zien.

,,Ik heb vaak gemerkt dat mensen zichzelf afremmen in het sociale verkeer. We denken vaak dat iets niet mag. Of we laten wat we doen afhangen van wat anderen prettig vinden. Als iemand ons een compliment geeft, denken we dat we het de volgende keer minstens zo goed moeten doen, of liever nog beter. Zo raken we gevangen in perfectionisme. Je legt de lat voor jezelf zo hoog, dat je er niet meer aan kunt voldoen, door vermoeidheid, of omdat je het te druk hebt, of wat dan ook. Op dat moment volgt de confrontatie met de ander, die verwachtingen van je heeft en teleurgesteld wordt of je niet begrijpt. Dat is wat ik in EAR laat gebeuren.”

Borduren is iets wat Cammy als kind al deed. Later borduurde ze portretten en knuffels voor vrienden. Voor haar was de stap niet groot om borduren in EAR te verwerken.

Het eigen wereldje in EAR is het verhaal van twee personages en zes geborduurde poppen, die echter niet af zijn. De opdracht die de pesonages moeten uitvoeren is die poppen te voltooien, af te borduren. Het ene personage, Grania (Jantien Fick), is dominant. Het andere, Magnolia (Cynthia Wiemers), is dienstbaar. Terwijl ze hun opdracht vervullen, voortgestuwd door muziek, gaan ze door drie emotionele stadia: vreugde, frustratie/wanhoop en woede.

,,Deze emoties vormen het uitgangspunt voor improvisaties van de drie muzikanten. Ze worden geregisseerd door Joeri Verdegaal. Bij het schrijven van EAR ben ik zelf door muziek geïnspireerd. Daar geef ik de muzikanten en Joeri wat van mee. Joeri en ik laten de muzikanten hierop improviseren. Joeri stuurt ze aan om iets vast te houden of juist een andere richting in te gaan. Doordat dans en muziek tegelijk met elkaar ontstaan, krijg je een echte interactie. Joeri is erg belangrijk voor dit project. Hij heeft een achtergrond in Composition & Music Production en is hierdoor erg thuis op het gebied van muziek en geluid. De danseressen stuur ik aan door te proberen de emoties in hen zelf naar boven te laten komen. Met frustratie en woede ging dat snel, maar met vreugde was het moeilijk. Het bleek dat vreugde al snel de associatie met vrolijke blijheid opriep. Heel extravert dus. Ik bedoelde het ingetogener. Daarom koos ik uiteindelijk voor het woord ‘voldoening’ in plaats van ‘vreugde’.”

,,Het was een hele puzzel bij de danseressen de voldoening op te roepen die ik voor ogen had. Soms vereist de kunst dat je ondoorgrondelijke wegen bewandelt. Zo’n ondoorgrondelijke weg was in dit geval dat ik twee verhalen vertelde, die eigenlijk heel ‘fout’ zijn. Maar het werkte. Ze kregen er de emotie van voldoening door te pakken, dus waarom niet! Het eerste verhaal vertelde ik bij het moment waarop Magnolia de borduurnaald in het doek steekt. Het ging over wat iemand voelt als de drugsspuit in het lichaam gestoken wordt. Dan kronkelt het gevoel ‘wat is dit lekker!’ door je hele lichaam.”

,,Het andere verhaal was nog veel ‘fouter’. Ooit maakte ik in China mee dat ik om vijf uur ’s ochtends uit het hotelraam keek. Er hingen waslijnen met vrouwenondergoed. Best een mooi gezicht, al die lijnen met kleurige was. Ineens komt er een man uit de bosjes die helemaal high naar die damesonderbroeken grijpt. Hij streelt en kust ze en ruikt eraan en kijkt zo gelukkig! Hij nam er een paar mee en daarbij bewoog zijn lichaam alsof hij iets ingespoten kreeg. Het was mooi en tegelijk afstotend en er zit natuurlijk ook iets komisch in. Dit vertelde ik de danseressen en op de een of andere manier vertaalden ze dit in de voldoening die ik in EAR wil laten zien.”

Cammy Mai Tran voert de intensiteit van de emoties in EAR hoog op. Toch kiest ze voor ingetogenheid, omdat ze daarmee het gevoel van het publiek het best denkt aan te kunnen spreken.

,,Ik ben ervan overtuigd dat je emotioneel niet reageert op wat iemand doet, maar op de toon waarop iemand iets zegt. Als iemand lacht of huilt: je reageert er altijd op. Daarom heet de voorstelling EAR, omdat je constant hoort, of luistert, of misschien zelfs wel: gehoorzaamt. Daarom is de muziek zo sterk aanwezig in EAR.”

Credits
Concept, Art Direction & Regie door: Cammy Mai Tran
Spel: Cynthia Wiemers, Jantien Fick
Muziekregie: Joeri Verdegaal
Muzikanten: Michael von Villiez (contrabas), Sjimmie Veenhuis (percussie), Yi-Chang Liang (blokfluit)
Licht Ontwerp: Willemijn Ottevanger
Illustratie: Loes Faber
Hoeden Ontwerpster: Jessy Germs
Hoeden Maakster: Lisa Kaimer
Geborduurd werk: Cammy Mai Tran

EAR, Cammy Mai Tran, Fringe Festival 2013:
Ma 9 sept, 21.30 uur, Castrum Peregrini, Herengracht 401, Amsterdam
Di 10 sept, 21.30 uur, Castrum Peregrini, Herengracht 401, Amsterdam
Za 14 sept, 18.30 uur, Castrum Peregrini, Herengracht 401, Amsterdam
Zo 15 sept, 18.30 uur, Castrum Peregrini, Herengracht 401, Amsterdam