‘Terugkeerturk’: dappere bekentenis van een gutmensch op #tfboulevard

De wereld verandert nogal en het is fijn als kunstenaars daar iets mee doen. Festival Boulevard biedt gelegenheid aan Lizzy Timmers om een poging te wagen. Die poging, uitgevoerd in een wat verlopen cultureel centrum in een heuse Bossche krachtwijk, mag er zijn. Terugkeerturk heet deze semidocumentaire voorstelling.

Timmers heeft zich verdiept in jonge, hoogopgeleide, goed ingeburgerde Turken die Nederland de rug toekeren en naar Istanboel afreizen. Hun verhalen komen in de voordracht door actrice Yonina Spijker samen met haar eigen verhaal, of liever gezegd het verhaal over iemand uit Amsterdam die zich daarin heeft verdiept.

Vertwijfeling

Wie het werk van Lizzy Timmers, nu de Lizzy Timmers Groep, een beetje heeft gevolgd, zal veel herkennen in het weifelende hak-op-de-tak-gedoe, waarin het persoonlijke nooit heel ver weg is van het grote maatschappelijke verhaal. Ook dit keer weet ze de vertwijfeling van de linkse gutmensch die ze toch is, goed over te brengen. Yonina Spijker is een prachtig vertolkster, die met haar felle ogen de zaal bij de les weet te houden. Met een minimale stembuiging verandert ze van personage. Haar scene over een Marokkaanse jongen uit een Amsterdamse volksbuurt die in Amsterdam Zuid op bijles moet, is hilarisch, hartverscheurend en confronterend tegelijk.

Aan de voorstelling werken twee uitstekende muzikanten mee: Floris van Bergeijk en Ata Grüner. Laatstgenoemde is zelf Turk en wanneer hij op zeker moment naar buiten gaat om een sigaretje te roken, lijkt het alsof het hem echt even teveel wordt, al dat gepraat over Turkije, islam, Erdogan en kansen en discriminatie. Zoiets raakt je.

Theaterpunk

Wat vervolgens helemaal niet raakt is de voorstelling van alweer jonge Vlaamse acteurs die ik daarna zag. In A Winter’s Tale doen een stuk of 8 spelers, onder wie de oude toneelgod Sam Bogaerts, een theaterpunkversie van een van Shakespeares mindere stukken: Wintersproookje. Dat stuk is in ons taalgebied vrijwel nooit gespeeld en daarom bij het publiek volslagen onbekend. In deze bewerking is het Shakespeare zelf die als een soort Jezus terugkeert op aarde om zijn stuk een beter lot te geven dan de kennelijk verguisde status die de tekst nu heeft.

Geinig, natuurlijk, als iemand in deze tijd werkelijk reden had gehad om zich over de reputatie van A Winter’s Tale zorgen te maken. Wat niet het geval is. Dan zou – als tweede reden – het nog kunnen zijn dat wij met zijn allen, na afloop, plots tot het heldere inzicht zouden komen dat A Winter’s Tale onterecht verguisd is, en dat het, met die kleine aanpassing in deze bewerking, opeens een gruwelijk actueel, noodzakelijk en onontkoombaar stuk toneel zou zijn geworden.

Perceval

Geen van beide gebeurt, omdat in het zoeken naar een punkvorm die we inderdaad zo’n jaar of vijftien geleden in het echt zagen bij de wilde Vlaamse voorman Luc Perceval, elke verdere betekenis verloren is gegaan. We zien veel gesuggereerde uitwisseling van lichaamssappen, een paar aantrekkelijke, een paar afstotelijke lijven, veel ijdelheid en we horen een Shakespeare die als drummer in het bandje steeds hinderlijk ver achter de tel slaat, wat heel amateuristisch overkomt.

En nu niet zeggen dat dat allemaal juist hoort bij punk. Hier doet een jongere generatie de vorm na, zonder dat ze ook maar iets van een inhoud voelbaar maken, of voelen. Terwijl België nog net een stukje harder in brand staat dan Nederland. Vooralsnog. Gelukkig hebben wij Lizzy Timmers.