Meteen naar de inhoud

Hewar en Gurdjieff Ensemble @Hollandfestival: muziek verenigt twee geplaagde volkeren

Na het spetterende slot van Ishtar van Dima Orsho staat het publiek als één man op en barst los in een ovationeel applaus. Ik word bijkans verdoofd door het luide gejoel en gejuich waarmee de leden van Hewar en het Gurdjief Ensemble overstelpt worden. Verbijsterd kijk ik om me heen: er zou toch nóg een nummer komen? Maar nee, daar lopen de bloemenmeisjes al het podium van het Muziekgebouw op, ik zal me dus wel vergist hebben. Ik leg het programmaoverzicht weg om mee te klappen. Dan zegt klarinettist Kinan Azmeh grijnzend in de microfoon: ‘This is a world premiere, flowers before the last song!’

Politieke lading

Onder grote hilariteit gaat iedereen weer zitten om het echte slotstuk te horen van dit gemengd Armeens-Syrische concert. Gorani-Tamzara verwijst naar een lied van een Syrisch-Armeense zangeres dat werd opgenomen in Aleppo, zegt Azmeh. De symboliek van deze in de Syrische burgeroorlog verwoeste stad ontgaat niemand. Het hele concert heeft een politieke lading. Miljoenen Armeniërs werden tijdens de genocide van 1915 vermoord of verdreven en leid(d)en een leven in de diaspora. Syriërs ontvluchten nu het geweld en de verwoestingen in hun vaderland.

Een interessant idee deze twee geplaagde volkeren muzikaal te verenigen. Het Syrische Hewar hanteert westers-klassieke instrumenten: klarinet, cello, viola d’amore. Zangeres/componist Dima Orsho is even virtuoos in jazzy scats als in Arabisch getinte zanglijnen vol microtonale versieringen. Het Gurdjieff Ensemble speelt op inheems-Arabische instrumenten. Naast de bekende oud (luit), santur en qanun (plankciters) staan de Perzische tar (soort gitaar) en de kemençe, een tweesnarige vedel.

Vleesgeworden nostalgie

Een belangrijke rol is weggelegd voor de duduk, een Armeens dubbelrietinstrument dat met zijn weemoedige klank de vleesgeworden nostalgie uitdrukt. De bespeler van de bas duduk draait overuren, want in veel stukken legt hij een basis met een van begin tot eind doorklinkende drone. Getuige zijn bolle wangen realiseert Norayr Gapoyan deze ononderbroken toon dankzij circular breathing.

De twee ogenschijnlijk verschillende klankwerelden blijken wonderwel bij elkaar te passen. Klarinettist Kinan Azmeh benadert met een omfloerste toon de klank van de duduk; felle uithalen herinneren juist aan de zurna, een snerpende Armeense schalmei.

Opvallend zijn eerder de overeenkomsten dan de verschillen tussen de aangeboden stukken. Van George Gurdjieff (ca 1866-1949) tot Komitas Vardapet (1969-1935) en Kinan Azmeh (1976), allen schrijven homofone muziek, waarin de instrumenten en zang elkaars melodielijnen imiteren en variëren. De stem van Dima Orsho en de klarinet van Kinan Azmeh zijn soms nauwelijks nog van elkaar te onderscheiden.

Gebrek aan contrast

De musici spelen uitstekend. Zij kaatsen elkaar motieven toe met aanstekelijk plezier en betoveren ons met prachtige, deels geïmproviseerde soli en spatgelijke inzetten. Op den duur gaat het gebrek aan contrast zich wel een beetje wreken. Ondanks alle variatie in ritmiek, dynamiek, zang en aantal lagen wordt de – aangenaam welluidende – klankwereld wat eenvormig.

Ik veer op als Kinan Azmeh ons in Fantasy for Three Characters eindelijk een paar dissonante samenklanken voorschotelt. De nieuwe compositie van Tigran Mansurian is ronduit teleurstellend. Zijn Tun Ari (Kom thuis) is naar eigen zeggen een ode aan de Syrische vluchtelingen, maar ontstijgt het niveau van een kinderliedje niet.

De in het programmaboek aangegeven lengte van een uur en een kwartier wordt ruim overschreden. Pas na twee uur zijn de musici aanbeland bij het voorlaatste lied. Na het echte slotnummer vraagt het publiek zelfs nog om een toegift. Is die geestdrift gemeend of is het een vorm van politieke correctheid vraag ik me af als ik de zaal verlaat. In ieder geval heeft het Holland Festival ook met dit concert een gemêleerd publiek binnengehaald. Dat valt alleen maar toe te juichen.

Cultuurpers werkt anders. Jij bepaalt wat dit verhaal waard is!

Wat fijn dat je tot hier gelezen hebt. Je las inmiddels alweer verhalen van deze auteur. Laat je waardering blijken met een kleine donatie!

donatie
Doneer

Waarom doneren?

We zijn ervan overtuigd dat goede onderzoeksjournalistiek en deskundige achtergrondinformatie essentieel zijn voor een gezonde cultuursector. Daar is in kranten en andere oude en nieuwe media vaak geen plek en tijd voor. Cultuurpers wil die ruimte en tijd wel bieden, en we willen dat voor iedereen zo houden. Of je nu rijk bent, of arm. Daarom willen we deze site zo veel mogelijk gratis houden. Dat kost geld, veel geld. Dankzij donaties van lezers zoals jij kunnen we blijven bestaan, en beseffen we ook hoe belangrijk lezers ons vinden. We vinden het bovendien de best mogelijke manier om journalistiek onafhankelijk te houden. Zo bestaat Cultuurpers al sinds 2009: dankzij lezers die zo een beetje eigenaar worden van deze onmisbare plek!

Je kunt ook lid worden, dan zet je je eenmalige donatie om in blijvende steun!

Thea Derks

Thea Derks studeerde Engels en Muziekwetenschap. In 1996 voltooide zij cum laude haar studie musicologie aan de Universiteit van Amsterdam. Zij is gespecialiseerd in hedendaagse muziek en publiceerde in 2014 de lovend ontvangen biografie 'Reinbert de Leeuw: mens of melodie'. Vier jaar voltooide zij 'Een os op het dak: moderne muziek in vogevlucht', speciaal gericht op de geïnteresseerde leek. Je koopt het hier: https://www.boekenbestellen.nl/boek/een-os-op-het-dak/9789012345675 In 2020 verscheen de 3e druk van de Reinbertbio,met 2 extra hoofdstukken die de periode 2014-2020 beschrijven. Deze verschenen ook apart als Slotakkoord.Bekijk alle berichten van deze auteur

Privé Lidmaatschap (maand)
5 / Maand
Voor natuurlijke personen en ZZP’ers.
Geen storende banners
Een speciale nieuwsbrief
Eigen mastodon-account
Toegang tot onze archieven
Klein Lidmaatschap (maand)
18 / Maand
Voor culturele instellingen met een omzet/subsidie van minder dan 250.000 euro per jaar
Geen storende banners
Een premium nieuwsbrief
Al onze podcasts
Eigen Mastodonaccount
Toegang tot archieven
Zelf persberichten (laten) plaatsen
Extra aandacht in berichtgeving
Groot Lidmaatschap (maand)
36 / Maand
Voor culturele instellingen met een omzet/subsidie van meer dan 250.000 euro per jaar.
Geen storende banners
Een speciale nieuwsbrief
Eigen Mastodonaccount
Toegang tot archieven
Deel persberichten met ons publiek
Extra aandacht in berichtgeving
Premium Nieuwsbrief (substack)
5 proefabonnementen
Al onze podcasts

Betalingen geschieden via iDeal, Paypal, Creditcard, Bancontact of Automatische Incasso. Wilt u liever handmatig betalen, op basis van een factuur vooraf, rekenen we 10€ administratiekosten

*Alleen bij een jaarlidmaatschap of na 12 maandelijkse betalingen

nl_NLNederlands