Wat zou het mooi zijn wanneer Zutphen volgend jaar Culturele Hoofdstad van Nederland zou zijn, als trotse vertegenwoordiger van zichzelf en dankzij een stevige impuls vanuit haar ommeland: de provincie Gelderland. Kunnen ze gelijk de uitzichtloze situatie van het lokale theater aanpakken, kunnen ook de kids uit de buitenwijk naar hiphop in een echte zaal en weet iedereen in Nederland dat Zutphen ertoe doet. Het jaar daarna is de eer aan Goes, en probeert Zeeland als provincie zich sterk te maken voor een jaar dat nog mooier is. Nog een jaar later is Saba aan de beurt. Of Cuijk.
De provinciale overheden in Nederland hebben op dit moment niets met kunst en cultuur. Bij alle beleidsherzieningen en bezuinigingen van de afgelopen jaren zijn ze er gewoon tussenuit geknepen. Een uitgebreid onderzoek van het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie Amateurkunst heeft dat definitief aangetoond. Er is hier en daar wat aandacht voor cultuureducatie op basisscholen, en soms is daar gedoe over, maar ook de culturele professionals hebben feitelijk geen idee wat er in de provinciale hoofden omgaat.
Het LKCA vroeg hen naar hun kennis en verlanglijstjes en van de 339 respondenten beantwoordde gemiddeld de helft of minder alle vragen. Veel gaven het tussentijds op, blijkt uit het eerlijke onderzoek.
Geld
Donderdag 14 februari 2019 komen de professionals en de provinciale bestuurders bij elkaar in Apeldoorn, om te kijken of ze iets aan elkaar gaan hebben. Het zal daarbij opnieuw veel gaan over algemeenheden, omdat dat nu eenmaal de taak is van provincies: ver van de mensen af staan. Tenzij er opeens een sloot geld op je afkomt, zoals dat in Brabant is gebeurd. Dat een regionale overheid belangrijk is, staat vast, zeker ook bij het coördineren van cultuureducatie over tientallen basisscholen in vaak kleine gemeenten, maar er zou meer mogelijk moeten zijn.
En daar komt dus die landelijke competitie om de hoek kijken. Mijn droom. Elk jaar krijgt een andere provincie de taak om een stad uit te roepen tot Culturele Hoofdstad van Nederland. Dat betekent dat je als stad elke twaalf jaar kans maakt om de competitie te winnen van je buursteden in dezelfde provincie. Bidbooks, plannen, ambities: eerst bepaalt de provincie welke stad het wordt, en dan komt er een berg geld vanuit Den Haag naar je toe. Zutphen kan investeren in kunst en cultuur en zorgen voor dingen die op nationale schaal blijvende impact hebben.
Cultuurvisie
Grootste voordeel van een en ander is natuurlijk dat lokale overheden nu eens echt gaan kijken naar hun eigen cultuur. De duizend pagina’s aan regionale cultuurvisies, die nu door de leden van de Raad voor Cultuur worden doorgespit, worden dan een stukje minder vrijblijvend. Het gaat immers om concrete doelen, waarop we je gaan afrekenen. Wil je investeren in een nieuwe opzet van je schouwburg, zoals Deventer wilde, zul je als overheid, lokaal en regionaal, ook moeten uitleggen hoe je die ambitieuze plannen duurzaam gaat maken voor langer dan tot de volgende verkiezingen.
Engste risico is dat de lokale culturele bouwwoede er alleen maar door gestimuleerd wordt. Lokale overheden doen nu immers nog steeds niets anders dan investeren in culturele bakstenen, waarna de kunstenaars die er iets willen laten zien naar de ‘markt’ verwezen worden. Een markt die niet op deze frisse aanwas zat te wachten, met alle negatieve gevolgen van dien. Misschien kunnen we dat risico ondervangen door de regel in te voeren dat van het geld voor de Nationale Culturele Hoofdstad geen cent in vastgoed mag worden gestoken, maar alles in makers en publiek.
Dat zou eens een fris idee zijn.
Nederlands 
English (UK) 
Français 
