Een kunstenaar maakt iets – maar voor wie en waarom? Hoe verhoudt het gemaakte zich tot de maatschappij en welke rol wil die creatie hierin vervullen? Naast alle theatervoorstellingen op Noorderzon klinkt ook de kritische vraag: ‘Wat is eigenlijk de zin van theater?’
Kan kunst mensen verbroederen? Dat is nog niet zo makkelijk. Neem theaterbezoekers. Die lijken nogal op elkaar. De beoogde verbroedering is helemaal niet aan de orde, die vond al eerder plaats. Het is dus interessanter om de atypische theaterbezoeker te leren kennen en je af te vragen hoe je die kan betrekken bij theater. Dit zegt Hanka Otte. Zij promoveerde aan de Rijksuniversiteit Groningen in 2015 op het proefschrift ‘Binden of Overbruggen. Over de relatie tussen kunst, cultuurbeleid en sociale cohesie’.
Persoonlijk
Otte treedt op tijdens Festival Noorderzon in het programmaonderdeel dat het vrolijkste festival van noord Nederland heeft gereserveerd voor intellectuele discussie. Ze gaat in haar lezing ‘De zin van theater’ in op de rol van theater en andere kunstvormen in de samenleving. De hoogleraar werpt de vraag op of en hoe we meer ruimte kunnen bieden aan kunst van betekenis.
De belangrijkste voorwaarde voor zinvolle kunst is volgens haar de relatie tussen het publiek en het getoonde. Op die manier wordt kunst persoonlijk en kan zij echt iets betekenen voor het publiek. Kunst kan een aanzet geven om iets uit te voeren, een probleem aan te pakken, een doel te bereiken. Jongeren die naar aanleiding van een theatervoorstelling een jeugdsoos bouwen, een dakloze die een dak krijgt aangeboden door de schepping van een kunstenaar of de statushouder die deelneemt aan een kunstproject en zo zijn Nederlands oefent – het zijn slechts enkele voorbeelden van zinvolle kunst.
‘Leuk’ onvoldoende?
In het debat dat volgt op de lezing van Otte dient zich een logische vervolgvraag aan: moet kunst altijd zinvol zijn? Is ‘leuk’ niet voldoende? Het raakt aan die grote, bijna niet te beantwoorden vraag wat kunst dan wel is, en wat niet. Een creatie kan je niet sturen, een eindproduct is niet altijd vooraf vastgesteld: kunst brengt risico’s met zich mee.
Jeffrey Meulman, directeur van Het Theaterfestival en programmeur, roept op om ruimte en vertrouwen te geven aan kunstenaars en hun idealisme zodat zij kunnen werken aan zinvolle kunst zonder zich tijdens het productieproces al te hoeven verantwoorden. Hij is hoopvol, want, zegt hij: ‘In Groningen heerst een open cultuurklimaat.’ De ruimte om zinvolle kunst te maken en te vertrouwen op het makerschap van kunstenaars is volgens hem al aanwezig. De kunstenaar moet alleen wel zelf die ruimte opeisen en ook zelf blijven nadenken over de zin van zijn eigen kunst.
De relatie tussen kunst en het publiek maakt theater zinvol – of niet. Toch ben ik niet van plan om een jeugdsoos te bouwen of via een voorstelling een andere taal te leren. Voor mij is zinvol theater een inspiratiebron, ook als dat niet direct ergens toe leidt.
Goed om te weten
Nederlands 
English (UK) 
Français 
