Toegang tot cultuur; Op weg naar een nieuw bestel in 2029

Mensen hebben in Nederland geen gelijke toegang tot cultuur. Het aanbod van cultuur verschilt namelijk sterk per regio. Ook hebben kunstenaars of cultuurinstellingen nog niet overal gelijke kans op financiële ondersteuning. Uit het culturele en creatieve veld klinkt de roep om verandering. De Raad voor Cultuur heeft daarom op verzoek van de staatssecretaris van Cultuur en Media op 26 januari het rapport ‘Toegang tot cultuur; op weg naar een nieuw bestel in 2029’ uitgebracht. Met het rapport beoogt de raad om de overheidsfinanciering zo veel mogelijk te laten bijdragen aan een rijk cultureel leven voor iedereen in Nederland. Dit is belangrijk omdat cultuur kleur geeft aan het leven van mensen en omdat cultuurproductie, -beoefening en -beleving bijdragen aan de brede welvaart in Nederland.

De Raad voor Cultuur wil cultuur toegankelijker maken door:

• Te zorgen voor voldoende cultuuraanbod in elke regio door de financiering evenwichtiger te verdelen over alle regio’s en hier extra geld voor uit te trekken. Nu verschilt per regio te veel welke culturele voorzieningen er zijn, wat daar is te zien, te horen, te beleven en welke mogelijkheden voor cultuurparticipatie er zijn. De cultureel sterke regio’s worden steeds sterker, terwijl in andere regio’s de kansen en voorzieningen juist afnemen.
• Verbreden naar verschillende soorten makers, culturele organisaties en soorten cultuur. Delen van het culturele veld zijn nu nog ondervertegenwoordigd, bijvoorbeeld omdat de genres waarin ze werkzaam zijn, of de manier waarop ze werken of zich organiseren, niet in het huidige systeem passen.
• Te werken aan de vitaliteit van de sector door cultuureducatie stevig te verankeren in en rond school, de financiering voor talentontwikkeling consistenter te maken en meer verbinding tot stand te brengen tussen amateurs en professionals.
• Minder administratieve druk voor makers en culturele organisaties door de manier waarop zij moeten aanvragen en verantwoording afleggen, te verlichten.

Voorstellen voor verandering:

• Kom tot een ‘Kaderwet cultuur’ en veranker daarin de zorg van het Rijk, provincies en gemeenten voor cultuur.
• Breng de hele financiering vanuit de rijksoverheid onder bij 1 rijksfonds, met daarbinnen afdelingen met een provincie als werkgebied (en Caribisch Nederland) om alle regio’s vanuit cultuurbeleid aandacht te geven. De Raad voor Cultuur ‘nieuwe stijl’ zal dan niet meer adviseren over subsidieaanvragen, maar wel over de kaders en het beleid.
• Hanteer brede begrippen van kunst en kwaliteit waarbij het bestaande aanbod wordt gekoesterd en het nieuwe wordt omarmd.
• Verhoog het budget structureel met 200 miljoen euro per jaar.

Samen met de sector verder uitwerken

In aanloop naar de invoering van een nieuw stelsel per 1 januari 2029 is nog veel uitwerking nodig. De raad adviseert de regering om de sector verder te betrekken en zo de creativiteit van makers en van culturele organisaties te benutten.