Matthias Mooij (1976-2014): a career that should have been there.

He could have become an important director, but was at the wrong time, in the wrong place. In the end, his illness fatally bothered Matthias Mooij. Yesterday, this still young theatre-maker died of lung cancer, more than a year and a half after the premiere of his first large-venue production: Mogadishu. With that performance, of a play written by the English writer Vivienne Franzmann, Mooij put a new tone in the theatre: no longer did he fall back on theatre-familiar, mainly German and Austrian repertoire, opting instead for British authors.

De in februari 2013 door de toenmalige staf als artistiek leider van De Utrechtse Spelen naar voren geschoven regisseur zocht ook naar een andere verantwoording voor zijn stukken. Mogadishu, dat gaat over de nasleep van een mogelijk racistisch incident op een schoolplein, werd van een theoretisch kader voorzien door citaten van de omstreden Britse socioloog Theodor Dalrymple, die sociale ongelijkheid niet altijd wil wijten aan de omstandigheden, maar ook aan ingebouwde slechtheid bij mensen.

Niet dat Mooij zich ontpopte als een fervent aanhanger van dit ‘sociaal Darwinisme’, maar hij legde wel een andere zenuw in de samenleving bloot, en dat had belangrijk kunnen zijn voor het moderne Nederlandse theater. Hoe belangrijk dat al was, weten we ook nu Ivo van Hove Mooij genoemd heeft als degene die hem wees op de theatrale kracht van het werk ‘The Fountainhead’ van Ayn Rand. Rand en Dalrymple zijn geestverwant in hun maatschappijvisie. Afgelopen juni maakte Van Hove een toneelbewerking van The Fountainhead, die inmiddels ook internationaal veel applaus oogst.

Mooij was bij De Utrechtse Spelen tussenpaus. Hij was overgebleven uit de puinhoop die ontstaan was na financieel wanbeheer door de vorige directie, onder leiding van spektakelregisseur Jos Thie. Als het aan de toenmalige interimleiding had gelegen, was Mooij zeker doorgegaan als nieuwe artistiek voorman van het geplaagde Utrechtse theatergezelschap. De geschiedenis liep echter anders: Mooij werd ziek, en achter de schermen werd gewerkt aan de aanstelling van een nieuwe directie en artistiek leider. Dat werd uiteindelijk Thibaud Delpeut, die net als Mooij het vak heeft geleerd bij Ivo van Hove’s Toneelgroep Amsterdam.

(update: paar details aangepast in verband met niet geheel overeenkomende visie tussen bronnen bij DUS en huidige leiding)