Het Grand Theatre in Groningen is op sterven na dood. Gisteren besloot de gemeenteraad van de noordelijke universiteitsstad dat er niet opnieuw geld gestoken moet worden in het theater, dat in acute geldnood verkeert. Rekeningen van leveranciers en zelfstandige kunstenaars zijn al een paar maanden niet betaald, en de financiële reserves zijn meer dan uitgeput. We hebben berichten van kunstenaars die meer dan 18.000 euro tegoed hebben van het theater. Nu de gemeente die tekorten niet wil bijpassen, zullen zij wellicht naar hun geld kunnen fluiten.
Het bijna-faillissement van het kleine Groningse theater komt niet helemaal onverwacht. Begin 2013 stopte de overheid met subsidiëren van het theater. Daardoor viel ruim 800.000 euro inkomsten weg van de jaarbegroting. Reeds toen bleek dat de toenmalige interimdirecteur Ben Hurkmans, die eerder zitting had in de subsidie-adviescommissie die de subsidies 2013-2016 voor de stad Groningen vaststelde, de exploitatie niet rond kreeg. Om het theater draaiende te houden moest hij een beroep op de frictiekosten, ofwel het budget dat was bedoeld om ontslagprocedures te kunnen voeren: er zou na bezuiniging immers fors op personeel en programmering moeten worden bezuinigd.
Hurkmans’ opvolger Paul Smelt trad in 2013 aan, toen er nog maar 168 duizend euro in reserve was. Er werd geïnvesteerd in een nieuwe tribune en een extra foyer, wat opnieuw tekorten opleverde, en niet de gewenste extra inkomsten bracht. Halverwege 2014 bleek daarom het geld op. We citeren het jaarverslag:
2013: De exploitatierekening van 2012 eindigt met een negatief resultaat van € 83.285,- op een jaaromzet van € 2.393.983,-. Het exploitatieresultaat wordt met name veroorzaakt door frictiekosten en een investering in de tribune om Grand Theatre toekomstbestendiger te maken. Het resultaat wordt deels ten laste gebracht van het bestemmingsfonds OCW en deels ten laste van het Eigen Vermogen dat daarmee per januari 2013 komt op € 168.175,-. Meer details over de financiën zijn te vinden in de jaarrekening over 2012.
2014: De exploitatierekening van 2013 eindigt met een negatief resultaat van €78.357,- op een jaaromzet van €1.656.044,- Het exploitatieresultaat wordt met name veroorzaakt door de kosten van de verbouwing van het pand. Daarnaast is er tijdelijk geen nauwlettend control uitgevoerd op de efficiency in het draaien van culturele verhuringen, het regioproject en de volgende programma activiteiten: Dansweek/Groupe Entorse, Jan Fabre en de Veenfabriek, waardoor ze kostbaarder werden dan verwacht. Voor 2014 is een nieuw control mechanisme per activiteit ingesteld, waardoor we in de toekomst de uitgaven nauwlettender kunnen bijhouden. Het resultaat van de exploitatierekening wordt ten laste gebracht van het Eigen Vermogen dat daarmee per januari 2014 op €89.818,- komt.
In januari kondigde Smelt zijn vertrek aan. Hij wil desgevraagd wel commentaar geven op de ontstane situatie: ‘Er zijn te veel mensen in Groningen die hopen dat het Grand Theatre weer net zo zal worden als vroeger.’ Hij wil geen namen noemen, maar wijst op ‘politici, wethouders, adviseurs en journalisten’. De stad ging er dus te makkelijk van uit dat de storm van de draconische kunstbezuinigingen van de regering wel weer over zou waaien en het theater na een tijdje als vanouds zijn rol als productiehuis weer zou kunnen innemen.
Na Smelts vertrek is Renee Waale aangsteld als interim. Zij zag zich dus in de eerste weken geconfronteerd met een hele stapel onbetaalde rekeningen van kunstenaars, lichttechnici en andere leveranciers: ‘Er zijn directe schulden en we hebben daarom aan de gemeenteraad gevraagd om een overbruggingskrediet te verlenen, waarmee we in afwachting van een reorganisatie in ieder geval de rekeningen zouden kunnen betalen. Nu dat is geweigerd beraadt de Raad van Toezicht zich op de situatie.’
Hoe ernstig de situatie is, blijkt wanneer Waale meldt dat de vaste lasten van het theater structureel meer bedragen dan wat er aan subsidie binnenkomt. De komende dagen zal duidelijk worden hoe – en of – het Grand Theatre de rekeningen gaat betalen. Hoe dat uitpakt is nog onzeker. ‘Het Grand Theatre is niet “Too big to fail”,’ aldus Waale.
Clarification: this is going to happen in many more places.
De nu ontstane situatie in Groningen lijkt verwant aan de sluitingen van theaters in Gorinchem and Vlaardingen. Daar weigert de gemeenteraad ook om bij te springen bij een theater dat de programmering niet rond krijgt. Maar daar was het vooral het probleem dat lokale overheden graag investeren in buildings, en voor de exploitatie geen dekkingsplan bedenken. Het grote verschil met Groningen is natuurlijk dat het Grand Theatre tot 1 januari 2013 gewoon geld kreeg van de overheid, en dat dat geld plots ophield te stromen. Dat overkwam vele tientallen instellingen in de cultuursector. Net als het Grand hebben die de afgelopen jaren hun reserves aangesproken om te overleven. Net als het Grand hebben vele instellingen gedreven op de hoop dat het allemaal wel weer zou worden teruggedraaid.
In februari stelde de Algemene Rekenkamer dat de gevolgen van de cultuurbezuinigingen door Rutte 1 nog niet in kaart konden worden gebracht, zodat een debat over het nieuwe cultuurbeleid nog niet gevoerd kon worden. Het komende jaar zal duidelijk worden of nog veel meer instellingen de weg van het Grand zullen gaan. We verwachten er nog wel een paar.
English (UK) 
Nederlands 
Français 
