Unprecedented building fever and optimism at Dutch cinemas

De nieuwste bioscoop van Nederland staat in Alkmaar en heet Vue. Deze op zondag 14 februari geopende multiplex is ook de eerste in ons land die deze naam draagt. Vue is de Britse keten die een half jaar geleden de 21 JT-bioscopen, waaronder die in Alkmaar, overnam. Twee trends komen hier samen: buitenlands kapitaal en de enorme nieuwbouw- en renovatiewind die door de Nederlandse bioscoopwereld waait. Als dat maar goed gaat.

Wat dat betreft is het gloednieuwe complex in Alkmaar, waar we hier al eerder over schreven, geen uitzondering. In 2015 opende Pathé nieuwe multiplexen in Arnhem en Maastricht, deed Cinemec (eigendom van Pathé) hetzelfde in Utrecht en Nijmegen en kreeg Wijchen het kleinere Cinema Roma. Na Alkmaar worden er in 2016 nieuwe openingen verwacht in Dordrecht, Breda, Maastricht, Rotterdam, Bergen op Zoom en Zwolle.

De stemming is optimistisch, zoals eerder dit jaar al bleek tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van de branche. Niet alleen het aantal zalen in Nederland was met 34 toegenomen tot 893 in totaal, ook het bezoek vertoonde na jaren van stagnatie in 2015 een stijging van 7 procent. Dit in tegenstelling tot de dalende cijfers in de podiumsector.

Buitenlandse ketens

Tegelijkertijd signaleerde de voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Bioscopen (NVB) Winnie Sorgdrager dat met de overname van JT door Vue nu alle bioscoopketens in Nederland in buitenlandse handen zijn. Pathé is Frans, Vue Brits en Kinepolis Belgisch.

Was die nieuwbouw in Nederland niet op eigen kracht mogelijk geweest? JT-directeur Ron Sterk vermoedt van niet. “Het proces van overnames is al een aantal jaren aan de gang en beperkt zich niet tot Nederland of Europa. In Amerika is ’s werelds grootste bioscoopketen AMC gekocht door de heer Wang Jianlin en aldus in Chinese handen gekomen. Het Britse Cineworld is in Oost-Europa actief. Door schaalvergroting krijgen concerns een sterkere onderhandelingspositie tegenover de Amerikaanse studio’s en de fabrikanten van de projectieapparatuur.”

“Vue is onder meer actief in Italië, Duitsland, Polen, Denemarken en Ierland. De Nederlandse vestigingen zijn de eerste op het vasteland die de naam ‘Vue’ op de gevel krijgen. Na Alkmaar zullen in de komende maanden ook de overige 20 JT-bioscopen worden omgedoopt.”

Bouwdrift

Dat Nederland aantrekkelijk is voor buitenlandse concerns heeft volgens Sterk te maken met het geringe aantal bioscoopstoelen in verhouding tot de grootte van de bevolking.

Nederland is op dat gebied binnen Europa een witte vlek, bevestigt ook Gerben Kuipers, directeur van Cinemec. Hij opende een aantal jaar geleden in Ede de grootste 3D-bioscoop van Europa en heeft sinds kort een nieuwe Cinemec in Utrecht en eentje tussen Arnhem en Nijmegen. Deze laatste regio was volgens Kuipers ernstig ‘underscreend‘: “Er is in Nijmegen ruimte voor 15 à 20 zalen. Het was de helft, en nog een ouwe boel ook.”

Inmiddels dreigen de bouwplannen hier en daar naar de andere kant door te schieten. In Arnhem is zojuist de nieuwe Pathé (9 zalen) geopend en is de bouw gestart van het nieuwe Focus filmtheater (5 zalen). Op moment van dit schrijven moet de gemeenteraad zich nog uitspreken over het plan van Euroscoop voor een multiplex van 10 zalen.

In Nijmegen maken zowel JT/Vue als Pathé plannen voor een nieuwe multiplex in de binnenstad, naast de bestaande Cinemec (8 zalen) en het gerenommeerde filmtheater Lux (9 zalen). Pathé mikt op een nieuw theater, JT/Vue wil twee verouderde bioscopen vervangen.

In Utrecht staat al een nieuwe Cinemec aan de rand van de stad en heeft Kinepolis een megabioscoop in aanbouw aan het Jaarbeursplein. Tot opluchting van Kuipers is het plan voor een grote bioscoop aan het Paardenveld afgeblazen. “Utrecht zou 35 zalen krijgen en dat is echt te veel.”

Optimisme

Worden al die nieuwe bioscoopstoelen straks ook gevuld met bezoekers? Vorig jaar schreef ik nog dat de gestage stijging van het bezoek in 2011 tot stilstand was gekomen, ondanks de voortgaande nieuwbouw en verbetering. De hoopgevende stijging van het bezoek in 2015 zou ook (deels) het gevolg kunnen zijn van een aantal zeer succesvolle blockbusters in dat jaar.

NVB-directeur Gulian Nolthenius deelt mijn reserve niet. Hij ziet wel degelijk mogelijkheden voor verdere groei en noemt als positieve factoren de nieuwbouw, het filmtheater als culturele ontmoetingsplek, de bioscoopbeleving die 3D, Imax en Dolby Cinema bieden, een gevarieerd filmaanbod met ook blockbusters, kennis van de klant (big data) en het effect van piraterijbestrijding.

Ron Sterk ziet dat in verouderde bioscopen het bezoek daalt, maar ook dat nieuwbouw en uitbreiding steeds tot een verhoging van het bezoek leiden. Hij is ervan overtuigd dat er netto veel groeipotentie is.

In Alkmaar sloot de oude JT-bioscoop (5 zalen, 900 stoelen) op 31 januari de deuren. Het aantal bezoeken was daar zo’n 135.000 per jaar. In de nieuwe vestiging kan het bezoek kiezen uit 7 strak en comfortabel ingerichte zalen met in totaal 1530 stoelen. Daar komen in april nog drie voor het Filmhuis Alkmaar bestemde zalen bij. Kijkers kunnen genieten van fijne grote schermen, 4k laserprojectie, Dolby Atmos-geluid in drie zalen, een zeer ruime foyer, zitjes die uitkijken over het Noordhollands Kanaal en een aangrenzend restaurant. Op grond van ervaringen elders verwacht Sterk dat het aantal bezoeken kan toenemen tot 350.000 in het eerste jaar, met een latere groei tot 400.000.

Meer dan een verdubbeling dus. Als dat geen optimisme is.