Skip to content

Scènes uit een kindertijd. Kolibrievlinder Dolores Prato bezorgt je een bijzondere leeservaring

Een jeugd waarin niets gebeurt en die even desolaat als eenzaam is. Je zou denken dat dat nauwelijks stof voor een boek oplevert, maar Dolores Prato (1892-1983) bewees het tegendeel. Haar autobiografische roman Daar op het plein is niemand, grofweg 800 pagina’s dik, werd ruim veertig jaar geleden in een zeer sterk verkorte versie uitgegeven. Prato, toen al hoogbejaard, was niet blij met die redactionele ingreep. Maar het duurde tot ver na haar dood voordat de volledige versie alsnog het levenslicht zag, nu uitstekend in het Nederlands vertaald door Jan van der Haar.

Nonkeltje

Prato groeide op bij haar oom en tante – broer en zus – in het Italiaanse plaatsje Treja (Treia) in de Marken. Haar moeder, een losbandige vrouw over wier ‘euveldadenbrochure’ flink in het dorp wordt geroddeld, brengt haar onwettige dochtertje niet lang na haar geboorte onder bij deze oom en tante. De vrolijke pastoor (‘Nonkeltje’) en zijn dierbare zuster met een boezem als een ‘altaartje zonder kruis en zonder kandelaars’, bedoelen het niet slecht, maar zijn totaal ongeschikt als ouders. ‘Ik woonde afgezonderd bij twee bejaarden die zich niet aan mijn jeugd konden aanpassen.’

De herontdekte schrijfster Dolores Prato ©Centro Studi Dolores Prato

Geknuffeld of gekust wordt de kleine Dolores nooit; de enige keer dat haar tante haar op schoot neemt, is als ze haar neus heeft verbrijzeld bij een valpartij. Haar leven is eenzaam en kaal en vriendjes of vriendinnetjes zijn er tijdens haar lagereschooltijd ook nauwelijks. Een warme herinnering koestert ze alleen aan Ernesta, de ‘foute’ vriendin van een andere oom die met haar lacht en een soort ‘hop paardje hop’ speelt: ‘de enige losgeslagen pret van mijn kindertijd’. Veelzeggend is het dan ook hoe Dolores het kinderrijmpje dat ze zingen aanvult: ‘Maagdekijn, marsepein, daar op het plein… is niemand.’ Au.

Pointillistisch schilderij

Mede door die eenzaamheid leert ze het leven, de anderen, zo goed te observeren. Want kijken en luisteren kan Dolores Prato maar al te goed. ‘Ik weet dat ik nooit een geheugen heb gehad’, schrijft ze, ‘wat een geheugen lijkt is een verzameling littekens, of een album met gravures.’ Maar dit minutieuze autobiografische verslag is vergelijkbaar met een pointillistisch schilderij: alle punten, alle kleine details, vormen samen een schilderij van enkele jaren uit een kindertijd.

Als een kolibrievlinder fladdert ze van de ene scène naar de andere, van het ene onderwerp naar het andere. Van oudjaar en de jaarmarkten voert ze de lezer mee naar carnaval en Pasen, van het ene seizoen naar het andere, langs streekgerechten en benamingen, gebruiken en opvattingen, terwijl ondertussen een bonte stoet van dorpsgenoten en familieleden de revue passeert – we leren het dorp en Dolores kennen tot in de kleinste details.

Het ogenschijnlijke gemak waarmee Prato dat doet, de metaforen die ze daarbij gebruikt en de vaak omfloerste, geestige (en soms ook ontroerende) beschrijvingen die haar roman ook een zekere lichtheid meegeven, verraden een groot literair talent. In ruil daarvoor eist Prato iets terug van haar lezer; te midden van het plotgedreven literaire landschap van dit moment vergt een boek van achthonderd pagina’s meanderend proza overgave en concentratie. Maar wie zich door Daar op het plein is niemand laat meevoeren, wordt beloond met een bijzondere  leeservaring.

Goed om te weten Goed om te weten

Dolores Prato, Daar op het plein is niemand. Vertaald door Jan van der Haar.
De Arbeiderspers, 829 p., € 45,00

Waardeer dit artikel!

Blij met dit verhaal? Laat je waardering blijken met een kleine bijdrage! Zo help je onafhankelijke cultuurjournalistiek in stand houden. (Zie je geen knop hieronder, gebruik dan deze link: donatie!)

Vlot doneren
Doneer

Waarom doneren?

We zijn ervan overtuigd dat goede onderzoeksjournalistiek en deskundige achtergrondinformatie essentieel zijn voor een gezonde cultuursector. Daar is niet altijd plek en tijd voor. Cultuurpers wil die ruimte en tijd wel bieden, en voor iedereen GRATIS toegankelijk houden! Of je nu rijk bent, of arm. Dankzij donaties van lezers zoals jij kunnen we blijven bestaan. Zo bestaat Cultuurpers al sinds 2009!

Je kunt ook lid worden, dan zet je je eenmalige donatie om in blijvende steun!

Tags:

Wijbrand Schaap

Cultuurjournalist sinds 1996. Werkte als toneelrecensent, columnist en verslaggever voor Algemeen Dagblad, Utrechts Nieuwsblad, Rotterdams Dagblad, Parool en regionale kranten via de Geassocieerde Pers Diensten. Interviews voor TheaterMaker, Theaterkrant Magazine, Ons Erfdeel, Boekman. Podcastmaker, experimenteert graag met nieuwe media. Cultuurpers heet het geesteskind dat ik in 2009 op de wereld zette. Levenspartner van Suzanne Brink huisgenoot van Edje, Fonzie en Rufus. Zoek en vind mij op Mastodon.View Author posts

Klein Lidmaatschap
175 / 12 Months
Speciaal voor organisaties met een omzet  of subsidie van minder dan 250.000 per jaar.
Geen storende banners
Een premium nieuwsbrief
5 proefabonnementen op de nieuwsbrief
Al onze podcasts
Meepraten over ons beleid
Inzage in de financiën
Exclusieve archieven
Zelf persberichten (laten) plaatsen
Eigen mastodon account op onze instance
Cultureel Lidmaatschap
360 / Year
Voor culturele organisaties
Geen storende banners
Een premium Nieuwsbrief
10 proefabonnementen op de nieuwsbrief
Al onze podcasts
Meepraten
Inzage in financiën
Exclusieve archieven
Zelf persberichten (laten) plaatsen
Eigen mastodon-account op onze instance
Samenwerking
Privé Lidmaatschap
50 / Year
Voor natuurlijke personen en zzp’ers.
Geen storende banners
Een premium nieuwsbrief
Al onze podcasts
Meepraten over ons beleid
Inzage in de financiën
Exclusieve archieven
Eigen mastodon account op onze instance
en_GBEnglish (UK)