Kleine oogjes en een gevuld hart na schitterende 39e Nacht van de Poëzie

De nacht van de zoetzachte kinderstem van  Marieke Lucas Rijneveld natuurlijk; maar ook de nacht van Joke van Leeuwen; van Maria Farantouri en Mikis Theodorakis; van ‘illusoir poëet’ Hans Klok zelfs; en van de gezinnen van Nisrine Mbarki en Ivo de Wijs.

Dat laatste zal ik zo dadelijk proberen uit te leggen, in m’n onpoëtische stijl, vergeef me. Op m’n 15^e jaar zoog W.F. Hermans met de Donkere Kamer van Damocles me de literatuur in, een einde makend aan tien jaar louter voetballen en, goed, later afgewisseld met wat huiswerk, heftige verliefdheden op onbereikbare schonen, en dan altijd weer, altijd weer: muziek.

Poëzie kwam, zag en overwon pas jaren later, dankzij een Nacht van de Poëzie. Het moet één van de eerste Nachten zijn geweest, in de jaren tachtig als student geschiedenis. Vredenburg kende je van muziek, ik zag er U2 eind 1982, een bandje op mondiaal doorbreken

Gisteren, op weg naar de 39^e editie, vroeg de 15-jarige dochter tevergeefs naar de dichters tijdens m’n eerste Nacht. Het enige dat ik kon uitkramen was dat de fantastische sfeer me altijd bijgebleven is. In het rijtje van de Kuipconcerten van Dylan, Bowie, Rolling Stones en Springsteen, de finales van Feyenoord, Ajax en Oranje natuurlijk. Opa vertelt, wie snoert hem eindelijk de mond?

Jong en oud

Wat gisteren lukte, want de nacht is nog een beetje van bejaarde NRC-lezende dames die genieten van Marjoleine de Vos, maar de toon van de nog immer geweldige sfeer van de Nacht van de Poëzie wordt gezet door toegewijde, juichende jongeren. Ze maken een dansvloer met Broken Brass, die eindigt met een eerbetoon aan Remco’s Lamento. Jongeren swingen, en zien geen gevecht tegen tranen van ouderen – melancholie van vervliegende voorbije tijd.

Jongeren, ze brengen heden en toekomst, gaan natuurlijk om middernacht uit hun dak voor ‘onze’ Marieke Lucas Rijneveld die velen van hen (ook dochterlief) over de streep van Nederlands proza en poëzie trekt, en waarvoor ze rijen dik wachten voor een krabbel en oprecht lieve woorden voor elk; en wiegen Daniëlle Zawadi (1999), Mattijs Deraedt, Tijl Nuyts (beiden 1993) en Charlotte van den Broeck (1991) in een weldadig bad van adoratie; maar bezorgen ook Joke van Leeuwen (1952) met haar spitsvondige taalstroom even het heldendom dat ze verdient.

En komen en gaan, ook met het presentatieduo; de sprankelende Ester Naomi Perquin met haar opeenstapeling van fraaie kwalificaties voor dichters, versus Piet Piryns die met zijn prachtige Vlaamse dictie kortelings een ex-Vrij Nederland collega uitgeleide deed naar de eeuwigheid. Komen en gaan.

Gezinnen

Vandaar dat de euforie van een schitterende Nacht generaties behelst; de gaande, blanke witte Nederlandse man voor wie lofprijzingen me tekortschieten, versus Marokkaans-Nederlandse debutant wier optreden me hopelijk zal bijblijven tot de vermolming van hersentjes daar is. Hun beider bundels gingen de tas in.

Nisrine Mbraki (1977) en Ivo de Wijs (1945) bezongen beiden de gezinnen die hen maakten tot wat ze zijn en waren. Ivo, met z’n smakelijke Brabants accent grollend fantaserend in een ‘nare jeugd is een absolute goudmijn’ (hij had eigenlijk een ‘prachtige jeugd’):

We roken nogal typisch, want we gingen nooit in bad
Ik was zeker weggelopen, als ik schoenen had gehad
Ik kon heel aardig zingen, maar ik mocht niet op het koor
Maar wel werd ik na de avondmis misbruikt door de pastoor

Heerlijk, vrijuit schaterend publiek, even makkelijk. Van een heel ander timbre, Nisrine Mbarki over haar ouders:

Ze zullen…niet vergeten waar ze vandaan kwamen
ze zullen vertalers worden
loempiarollers schoonmakers textielwerkers koks
hun kinderen met eenvoudige voedzame dromen voeden

Vinkjes

En over melancholie ook, diepste gemoedstoestand gevoed door Maria Farantouri, partner van de prachtige componist en dichter Mikis Theodorakis, de tonen van haar stem en ensemble en vertaalde woorden door merg en been.

En genot van Hans Klok, de clown die met z’n verdwijntrucs als praktische opgeleide ons, bevoorrechte elite, binnen een paar tellen tot zijn warme publiek maakte met ‘illusionisme is ook poëzie’.

Wonderlijk, hoe fantastisch Ilfu met dit programma van de Nacht de Nederlandse, Vlaamse en Europese cultuur laat bloeien met dichters en passende entr’actes, en de centen rond krijgt. Op naar de 40^e editie met wie weet welke verrassingen (Kees Torn misschien?)

Zo dankbaar voor deze avond en nacht. Nu is het maar opgeschreven, opdat het voor kleinkinderen niet vergeten is bij hun bezoek aan de 69^e nacht van de Poëzie…