‘Zij die achterblijven’ reikt nabestaanden van zelfdoding de hand

Na de zelfverkozen dood van zijn geliefde worstelt schrijver Matteo Bianchi met zijn verdriet, zijn woede en schuldgevoel. Met Zij die achterblijven reikt hij anderen die hetzelfde meemaakten de hand.

Tegenstrijdige gevoelens

‘Ik haat hem. Ik haat hem zo verschrikkelijk om wat hij heeft gedaan.’ Soms schreeuwt Matteo tegen de muren dat zijn geliefde S. een klootzak is. En een egoïst. Maar tegelijk voelt hij een intens verdriet om zijn dood. ‘Ik worstel met tegengestelde gevoelens, van haat en liefde, van woede en mededogen, van razernij en vertedering, van veroordeling en begrip, twee tegengestelde krachten die me verscheuren.’

Verlies van een dierbare door zelfdoding is anders, vaak traumatischer, dan wanneer het een niet-zelfverkozen dood betreft. Dat ervaart ook de Italiaanse schrijver Matteo Bianchi, nadat zijn partner S. zich van het leven heeft beroofd. Na zeven jaar samenwonen zijn de twee net uit elkaar, en dat kan S. moeilijk verkroppen. In de weken na de breuk dreigt S. een paar keer met zelfmoord, maar zijn zus doet het af als een poging tot manipulatie.

Scherven van een gebroken bestaan

Als Matteo S. aan de telefoon heeft terwijl die zich in hun voorheen gedeelde appartement bevindt, vat hij de mededeling ‘als jij thuiskomt, ben ik er al niet meer’ dan ook op als een belofte om tijdig hun huis te verlaten. Maar bij thuiskomst vindt hij achter de voordeur het lichaam van S., die zich heeft verhangen.

Bianchi, ten prooi aan schuldgevoel, verbijstering, woede en gemis, zoekt troost in de literatuur, maar kan niets vinden wat helpend is. Op advies van een collega-auteur neemt hij de pen op om zijn gevoelens te verwerken. In korte fragmenten – symbool voor zijn in scherven gebroken bestaan – vertelt Bianchi over de herinneringen, zijn pijn en wat hij doet om die het hoofd te bieden, hoe de rouw hem verandert en zijn relatie met het leven en de wereld om hem heen. Zij die achterblijven is zijn weergave op wat hem – inmiddels ruim twintig jaar geleden – overkwam.

Alsof je de enige bent

Nabestaanden van zelfdoding zijn er veel, blijkt uit de door Bianchi droog opgesomde cijfers: elk jaar plegen wereldwijd een miljoen mensen zelfmoord (het aantal mislukte pogingen is naar schatting tien keer zo hoog) en laten daarmee ieder minstens zes tot tien nabestaanden in shock achter. Waarom, vraagt Bianchi zich af, voelt het dan toch alsof je de enige bent?

Zij die achterblijven is bedoeld om dat gevoel op te heffen, door anderen die hetzelfde meemaken de hand te reiken. Want daarvoor is hij schrijver: om al schrijvende betekenis te geven. Dat verzacht of heelt niets, maar geeft wel herkenning en troost.