Bioscoopsector herstelt (op het nippertje), maar Nederlandse film blijft zorgenkind (lijstjes!)

Na alle lijstjes met beste films van 2018 is nu het woord aan de markt. Was de kaartverkoop naar tevredenheid? Ja, maar op het nippertje. Waren de hoogst gewaardeerde films ook de best bezochte? Niet altijd. En loopt het publiek weer warm voor de Nederlandse film? Helaas niet. Dinsdagmiddag presenteerden de Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters (NVBF) en Filmdistributeurs Nederland (FDN) in het Tuschinski-theater de jaarcijfers. Aan het eind van de middag werden drie prijzen – De Jan Nijland Zilveren Roos en Roosje, en de Loftrompet – uitgereikt voor bijzondere verdienste voor de filmwereld.

Bezoek stabiel

Als we het jaar in één cijfer willen samenvatten: het totaal aantal bezoeken in de Nederlandse bioscopen en filmtheaters was in 2018 35,7 miljoen. Of dat goed is hangt een beetje af van het perspectief. Het is 0,8% minder dan vorig jaar. De gestage stijging van de afgelopen jaren lijkt daarmee tot staan gekomen. Aan de andere kant: in de eerste zeven maanden leek 2018 nog op een forse terugval af te stevenen. Het gebrek aan sterke titels, het mooie zomerweer en het WK-voetbal werden als schuldigen aangewezen. Dat dit verlies in de laatste vijf maanden (bijna) geheel is goedgemaakt stemt dan weer heel tevreden, en misschien zelfs optimistisch voor de toekomst.

De omzet uit kaartverkoop is zelfs met 3,5% gestegen. Dat komt met name door de hogere prijzen voor VIP-stoelen en ander comfort, en door een kleiner aandeel familiefilms. Er zijn in 2018 14 zalen bijgekomen, maar minder dan de 56 in 2017. Er zijn zelfs 3000 stoelen minder dan het jaar daarvoor. Meer zitcomfort betekent dat een stoel meer ruimte vraagt.

Om een groot publiek van filmliefhebbers in stand te houden stipte NVBF-voorzitter Winnie Sorgdrager in haar inleiding naast investeringen ook het belang van media-educatie aan.

Internationaal

Internationaal gezien doet Nederland het nog steeds niet slecht. Weliswaar in 2018 niet de groei van 5% die de Verenigde Staten en Canada noteerden, maar over langere termijn zien we daar toch een dalende trend. In Nederland is het juist omgekeerd. Hajo Binsbergen, bestuurlid van FDN, toverde in Tuschinski de meerjarengrafiek op het doek en verklaarde best wel trots te zijn. We deden het in 2018 ook beter dan in de omringende landen. Met name Duitsland heeft het met een terugval van 18% heel moeilijk.

3D of geen 3D

Opvallend is dat de populariteit van de 3D-film over zijn hoogtepunt heen lijkt te zijn. Als bezoekers keus hebben uit een 2D of 3D-versie kiezen ze weer vaker voor 2D dan een paar jaar geleden.

Andere cijfers die Binsbergen presenteerde laten zien dat de (Amerikaanse) filmindustrie nog onverminderd steunt op vervolgfilms of verwante formules. 70% van de markt in 2018 bestond uit dergelijke titels.

Best bezochte film

Met ruim 1,3 miljoen bezoeken was Bohemian Rhapsody in 2018 de best bezochte film in de Nederlandse bioscoop. Het was ook al de grote winnaar bij de recent uitgereikte en door de buitenlandse pers in Amerika toegewezen Golden Globes. Bij die film kunnen kritiek en publiek elkaar de hand reiken.

Dit zijn de tien beste bezochte films in 2018 in de Nederlandse bioscoop. Tussen () het aantal bezoeken:

1. Bohemian Rhapsody (1.329.974)
2. Mamma Mia! Here We Go Again (963.895)
3. Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald (905.488)
4. Avengers: Infinity War (874.537)
5. Incredibles 2 (851.590)
6. Jurassic World: Fallen Kingdom (805.263)
7. Black Panther (775.084)
8. Mission: Impossible – Fallout (636.704)
9. Fifty Shades Freed (604.816)
10. Hotel Transsylvanië 3 (565.652)

Nederlandse film

Bon Bini Holland 2 is met ruim 406 duizend bezoeken de best bezochte Nederlandse film (twintigste plaats in het totaalklassement). Met minimaal verschil gevolgd door Bankier van het verzet. Opvallend dat bij de verkiezing van beste film onder de leden van de Kring van Nederlandse Filmjournalisten Bankier van het verzet hoog scoorde bij de Nederlandse films (tweede plaats), maar dat Bon Bini Holland 2 in het geheel niet werd genoemd.

Hier is de Nederlandse Top 10:

1. Bon Bini Holland 2 (406.430)
2. Bankier van het verzet (406.015)
3. Doris (363.887)
4. All You Need is Love (291.499)
5. Superjuffie (282.396)
6. De film van Dylan Haegens (267.228)
7. Zwaar verliefd (240.514)
8. Huisvrouwen bestaan niet (184.929)
9. Sinterklaas en de vlucht door de lucht (172.532)
10. Mannen van Mars (152.418)

Het marktaandeel van de Nederlandse film, dat de afgelopen twee jaar met 12% al bedroevend laag was, is in 2018 gezakt naar 11%. Weliswaar niet zo dramatisch laag als halverwege het jaar werd gevreesd, maar toch. Tijdens het Nederlands Film Festival had de FDN al een noodkreet laten horen en het voorstel gelanceerd voor een denktank die de Nederlandse film uit het slop moet helpen.

Anne de Jong, directeur van de koepelorganisatie waar ook de FDN onder valt, liet desgevraagd weten dat die dentank inderdaad van start is. Na raadpleging van de leden is besloten eerst een kleine groep een visiestuk met standpunten te laten uitwerken. In de loop van januari hoopt men daarmee naar buiten te komen en dan met andere collega’s verder te praten om uiteindelijk met aanbevelingen naar onder meer de Raad voor Cultuur te komen.

Hoe het komt dat het publiek veel minder warm loopt voor Nederlands product dan een jaar of vijf geleden zal ongetwijfeld een lastig te beantwoorden vraag zijn. Sorgdrager zei te hopen dat de discussie zich niet zal beperken tot gebrek aan geld voor de filmproductie. We zijn benieuwd waar de denktank straks mee komt.

Filmprijzen

Tenslotte werden drie filmprijzen uitgereikt. De Jan Nijland Zilveren Roos ging naar Riet Zegers en Jeroen Huijsdens van Stichting Holland Film Nieuws. Bij deze jaarlijkse prijs voor een persoon of instantie die van grote betekenis is voor de Nederlandse bioscoopwereld hoort een geldbedrag van twintigduizend euro.

De aanmoedigingsprijs, het Jan Nijland Zilveren Roosje en een geldbedrag van vijfduizend euro, ging naar Carlo Dias, Aydin Dehzad en Bas Broertjes van Stichting Oxville. Zij zorgen er voor dat de bewoners van Amsterdam Nieuw-West weer een bioscoop in hun eigen wijk hebben.

Gerben Kuipers’ Loftrompet, de prijs voor de beste bioscoopcampagne van een filmdistributeur, ging naar het team van Dutch FilmWorks voor de promotie van de film Bankier van het verzet.