Er is te weinig geld voor twee reizende operagezelschappen. De kwaliteit loopt gevaar, er moet wat gebeuren. Maar een oplossing biedt de Raad voor Cultuur niet.
Het woensdag verschenen advies van de Raad voor Cultuur bevat weinig echte verrassingen. Er moet wat geld bij, meer nadruk op de steden, differentiatie in jeugdtheater, dat is het wel zo’n beetje. Concrete gezelschappen worden niet genoemd, conform de wens van minister Bussemaker dat de raad de instellingen zoveel mogelijk met rust moet laten.
Maar dan lezen we onder het kopje opera-aanbod:
“Het beperkte BIS-budget is nu verdeeld over twee instellingen. De druk op deze organisaties is groot. Elke instelling kan, mede door de aard van de kunstvorm opera, slechts een beperkt aantal producties neerzetten. […] De raad is van mening dat het huidige budget niet toereikend is en dat het te veel versnipperd is om het reizende opera-aanbod duurzaam en kwalitatief vorm te geven en te ontwikkelen.
Het is een opmerkelijk teken dat op het gebied van reizende opera de raad de wens van Bussemaker naast zich neerlegt. En omdat er slechts twee reizende operagezelschappen in ons land zijn, spreekt de raad dus nadrukkelijk over De Nederlandse Reisopera en Opera Zuid.
Een oplossing die geen oplossing is
En omdat veel extra geld van het Rijk een illusie is, stelt de raad een fusie voor. Zou je denken. Maar nee, hij kiest voor een halfslachtige oplossing:
Zoek met lokale overheden extra budget voor reizend opera-aanbod of concentreer de middelen voor reizende opera bij één organisatie.
Welbeschouwd: een advies van niks. Want de raad weet maar al te goed dat het veel kleinere Opera Zuid weliswaar veel binding heeft in de regio, maar dat die financieel niet zoveel oplevert. En de raad weet ook dat de Nederlandse Reisopera eveneens nauw verbonden is met de regio, maar dat de provincie Overijssel alle extra cultuurmiljoenen in HET Symfonieorkest heeft gepompt.
Dat de kwaliteit van opera niet gediend is met versplintering van het geld, daarover zal iedereen het snel eens zijn, maar wat de raad doet is een competitie creëren tussen provincies en steden: wie hecht er het meeste aan een reizend operagezelschap te behouden.
En dat kan een interessante strijd worden, want Limburg zal niet accepteren dat na het Limburgs Symfonieorkest ook Opera Zuid verdwijnt. Net zoals Overijssel niet zal accepteren dat na de onvermijdelijke fusie van HET Symfonieorkest met Het Gelders Orkest ook de Nederlandse Reisopera zal verdwijnen.
De reacties van de gezelschappen
In het kort de Nederlandse Reisopera: wij zijn blij met het advies en sluiten niks uit. Ook een fusie behoort tot de mogelijkheden.
Opera Zuid: de operaorganisaties moeten meer tijd krijgen om zich in de nieuwe situatie te bewijzen. Het operapubliek is erbij gebaat als er meer operagezelschappen zijn met een gevarieerd aanbod. Maar hoe dan ook: geen fusie.
Zo staan door een halfslachtig advies de twee gezelschappen, die hoe dan ook met elkaar om tafel moeten, beide gesteund door regionale, vaak ook politieke belangen, al lijnrecht tegenover elkaar.
Hoe nu verder? Drie scenario’s
1. Er verandert helemaal niets
Regionale belangen krijgen de overhand, er wordt wat geld gevonden bij de provincie en beide gezelschappen gaan door op de ingeslagen koers, waarna de raad over een aantal jaar weer concludeert:
“Dit is een zeer beperkt aantal producties om een goede jaarprogrammering mee samen te stellen.”
2. Een deel van het budget van het ene gezelschap wordt overgeheveld naar het andere. Dan heb je effectief twee keer te weinig, maar houd je beide regio’s tevreden. Inhoudelijk en kwalitatief een ramp, dus het meest waarschijnlijk.
3. Er blijft er maar een over. Daar de Nederlandse Reisopera de grootste is en al door heel Nederland reist, is het slachtoffer Opera Zuid. Dan zal Limburg gecompenseerd moeten worden. Bijvoorbeeld doordat de talentontwikkelingsprogramma’s van beide overgebleven operagezelschappen daar geconcentreerd worden. Het zou passen in de traditie van Maastricht en Eindhoven, maar daar zal dus extra geld naartoe moeten.
Enorme risico’s
Elk scenario herbergt een enorm risico. Doorgaan op de door Halbe Zijlstra ingezette weg leidt vroeg of laat tot financiële problemen en kwaliteitsverlies. Halfslachtige oplossingen ook. Maar ook een fusie, lees opheffen van een gezelschap, legt enorme druk op dat ene nog overgebleven reizend operagezelschap. Want met minder geld dan voorheen moet dat opeens het hele land bedienen.
Dat Opera Zuid meteen tegen is, moge duidelijk zijn. Dat de Nederlandse Reisopera niets uitsluit, is logisch, maar wellicht niet verstandig. Zelfs met dat anderhalf miljoen extra, kan een enkel gezelschap immers nooit aan de hoge verwachtingen voldoen. De bal ligt nu bij de minister.
Nederlands 
English (UK) 
Français 