Kunstenaars: leer me alsjeblieft niets, ik wil alleen maar genieten.

Aan de voortdurende discussie over de rol van kunst in de samenleving neemt het publiek geen deel. Overheid en kunstmakers ruziën of zijn constructief met elkaar in gesprek. De mening van bezoekers wordt niet gevraagd. Daarom deze bijdrage. Natuurlijk is mijn stem er slechts een van duizenden. Ik kan alleen mijn eigen mening geven.

Vorige week bezocht ik het toneelstuk Kreuzersonate, als het verlangen maar stopt. Naar het boek van Tolstoj, met spel van Angela Schijf en Tom Van Landuyt en live uitgevoerde muziek van Beethoven, Bach en Arvo Pärt. Over hoe passionele liefde gedoemd is op te branden. Een prachtige voorstelling die ik iedereen zou aanraden. Zie ook de trailer hieronder.

Hele mooie muziek en ijzersterk acteren, dus. Maar heb ik er ook wat van geleerd? Nee. Ik heb genoten van Schijf en Van Landuyt, van de violiste en de pianist. Net als alle mensen om me heen, want ons applaus was groots en hartverwarmend. Maar op de weg naar de parkeergarage of op de fiets in de kou waren we die boodschap van Tolstoj over gepassioneerde liefde allang weer vergeten. We koesterden ons in de warmte van de toneelavond die we hadden mogen meemaken.

Toneelstukken heten urgent te zijn. Acteurs willen mij een spiegel voorhouden. Eeuwenoude opera’s worden bewerkt zodat ze iets vertellen over onze hedendaagse samenleving. En een bezoek aan een museum draagt blijkbaar bij aan mijn beschaving.

Het kan me allemaal gestolen worden

Hoe zit het dan met al die emoties waar kunst over gaat? Liefde, woede, wraak, jaloezie? Leven en dood? Sorry kunstenaar, maar ik heb geen moment het idee dat je mij daar wat over kunt leren. Er is een kloof tussen jouw wereld en die van mij en ik vind dat prima zo.

Natuurlijk kunnen we die kloof overbruggen. Zie het voorbeeld van mijn bezoek aan Kreuzersonate. Maar dan gaat het om schoonheid. Om het delen van gevoelens. Om een gemeenschappelijke ervaring. Over samen lachen, huilen of dansen. En niet om een leermoment voor de toeschouwer of een boodschap van de maker.

Zijn hier geen uitzonderingen op? Natuurlijk wel. De film Layla M. kan op middelbare scholen prima worden gebruikt voor discussies over radicalisering. In een recensie van een collega las ik dat in een toneelvoorstelling voor kinderen van 4+ het lammetje Joep verliefd werd op het coole lammetje Dirk. Prima. Maar dat zijn voorstellingen voor andere doelgroepen. Niet volwassen kunstbezoekers zoals ik.

Willen we niet allemaal hetzelfde?

En dan ook nog iets over die volwassen kunstbezoekers. Die dames en heren die opgedoft naast me staan bij de garderobe voor de première van Parsifal. Keurige mensen met wie ik samen de tentoonstelling Zie de mens – 100 jaar, 100 gezichten in museum De Fundatie bezoek. Muziekfijnproevers die samen met mij in de pauze van een klassiek concert een kopje koffie drinken of de filmnerds met wie ik na afloop van een film in het Arthouse aan het bokbier zit. Bezoekers van de hogere kunst. Wij voelen ons verheven boven het volk dat naar een blockbuster in Pathé gaat, tranen met tuiten lacht om Brigitte Kaandorp en misschien wel moet huilen om een liedje van Frans Bauer.

Maar waarom eigenlijk? vraag ik me steeds vaker af. Vermaak, ontroering, ontsnappen aan de zorgen van alledag. Willen we eigenlijk niet allemaal hetzelfde?