David Diop maakt indruk met nieuwe roman over de Franse koloniale tijd

Nederland leerde de Frans-Senegalese auteur David Diop enkele jaren geleden kennen met zijn roman Meer dan een broer, een indrukwekkende vertelling over een stukje Frans-koloniale geschiedenis, die werd bekroond met onder meer de Europese Literatuurprijs en de International Booker Prize.

Ook zijn goed ontvangen nieuwe roman, Reis zonder terugkeer, of de verborgen cahiers van Michel Adanson is een belangrijk boek over een niet al te fraai deel van de Franse koloniale geschiedenis: de slavernij.

Het begint met de schitterende sterfscène van de hoofdpersoon, botanicus Michel Adanson, in het jaar 1806. Zijn verkalkte gewrichten zijn ‘verwrongen als wijnranken’ en zijn organen geven het langzaam op. De inwendige kraakgeluiden die zijn stervende lichaam maakt, doen hem terugdenken aan een bosbrand die hij ooit aanstak in Senegal, waar hij verbleef om onderzoek te doen naar Afrikaanse flora.

Na Michels dood vindt zijn dochter Aglaé zijn dagboeken, waarin hij haar vertelt over die reis, die een beslissende wending gaf aan zijn leven. Zó beslissend dat hij met Aglaé eigenlijk nooit een goede band heeft kunnen opbouwen.

Ontdekkingen in de bush

Op zijn 23^e vertrekt Michel Adanson naar het eiland Saint-Louis in de hoop daar planten te ontdekken en zo zijn naam als botanicus te vestigen. Maar hij ontdekt er ook iets anders, namelijk dat Franse bevelvoerders honderden Afrikaanse mensen verkopen als slaven aan Amerika. Als hij hoort van Maram, een tot slaaf gemaakte jonge vrouw die zou zijn teruggekeerd van die ‘reis zonder terugkeer’, raakt hij geïntrigeerd en gaat hij naar haar op zoek.

Maram, een genezeres gehuld in de huid van een enorme slang, blijkt een bijzondere en ook een heel mooie vrouw te zijn. Michel wordt hopeloos verliefd op haar. Een liefde die geen toekomst heeft, want zij is immers een zwarte Afrikaanse en hij een witte Europeaan. Zijn komst zet een catastrofe in gang. ‘Ik was haar Orpheus, zij was mijn Euridyce.’ Net als in de beroemde mythe verliest Adanson zijn geliefde onherroepelijk aan de dood.

Of dit tragische liefdesverhaal zich werkelijk heeft afgespeeld in het leven van de historische persoon Michel Adanson of niet, Diop voert zijn personages met kracht ten tonele. Een meeslepend verhaal met een verrassend addertje onder het gras aan het slot.

Goed om te weten

David Diop, Reis zonder terugkeer. Vertaald door Martine Woudt, 256 p.
Cossee, € 24,99