Het steunpakket van het cultuurministerie is een lachertje. Waarom een cultuurstaking nodig is. En makkelijker dan ooit.

Langzaam maar zeker daalt de absurditeit van de reddingsmaatregelen voor de cultuursector in. De rijksmusea hoeven drie maanden even geen huur te betalen, maar moeten die wel met terugwerkende kracht terugbetalen zodra de crisis voorbij is. Ondernemers kunnen extra steun ter waarde van 4000 euro krijgen, mits zij een bedrijfspand buitenshuis hebben. Acteurs, regisseurs (overigens ook freelance journalisten) en kunstenaars kunnen gebruikmaken van inkomenssteun op bijstandsniveau. Heel fijn als je toch al op dat niveau zat, heel jammer als je met je succesvolle carrière een huis in de buurt van je werk – Amsterdam – gekocht had.

De steun die het kabinet over heeft voor de culturele sector is daarmee even absurd als alle maatregelen waarmee de twee ministers na Halbe – Poetins Datsja – Zijlstra reparaties hebben uitgevoerd. Het betrof in al die gevallen budgetverschuivingen en een enkele vestzak die in een broekzak veranderde, en vice versa. En dit geldt dan alleen nog voor de kunstorganisaties die zo gelukkig zijn toch al in de overheidssubsidiecaroussel te verblijven. Wie daarbuiten valt, zal – als over hopelijk een jaar de zalen weer gevuld kunnen worden – zijn carrière en bedrijf beëindigd hebben.

Rembrandt te koop

Zijn kunstenaars anders dan andere zelfstandigen? Jazeker. Zij zijn volledig afhankelijk van publiek, van nabijheid, en van andere instellingen. Ze kunnen niet uitwijken naar andere klussen, of ze moeten besluiten hun vak vaarwel te zeggen.

Neem de grap van de huur. Stel dat de minister hard zou zijn. Dan zou het Rijksmuseum over drie maanden door het Rijksvastgoedbedrijf uit zijn gebouw worden gezet. ‘Zie maar wat je met die doeken doet, Rembrandt of niet, graag de boel voor 1 juli schoon opleveren.’ Natuurlijk zal dat niet gebeuren. Evenmin als Het Nationale Theater op 1 augustus de Koninklijke Schouwburg leeg zou moeten opleveren. We zijn Amerika – nog – niet. Die uitgestelde – niet afgestelde – huur vloeit gewoon even niet van het ministerie van OCW via de gesubsidieerde gebouwen naar het Rijksvastgoedbedrijf of de gemeentelijke vastgoedclub. Het offer van de overheid is hier minimaal tot non-existent. Vestzak zegt even sorry tegen de broekzak.

Wat er dan overblijft? De minister belooft niet moeilijk te doen als je niet aan je subsidievoorwaarden voldoet. Wat een prachtcadeau. Natuurlijk, van haar collega’s in het Kabinet moet ze eigenlijk hard zijn: geen eigen inkomsten, dan ook geen subsidie, en niet mekkeren over dat er niemand in je zaal zat, dat is cultureel ondernemersrisico. Ik durf bijna te wedden dat minstens één van de bewindslieden hardop met die gedachte heeft gespeeld. Maar nu dus: we gaan niet moeilijk doen. Hou dat geld maar, en voor het derde kwartaal mag je het nu alvast uitgeven. Over het vierde kwartaal – uiteraard – geen woord.

Imagoschade

Dat is dus de enige helpende hand die het ministerie van Cultuur aan de cultuursector biedt: we zetten je niet op straat (wat we toch al niet zouden doen) en we pakken je geld niet af (wat tot imagoschade zou leiden en wat we dus ook nooit zouden doen). Dat de Tweede Kamer met deze uitvoering akkoord gaat, is nog veel erger.

Ondertussen gaat een hele sector op zoek naar ander werk, in een arbeidsmarkt die niet echt op ze zit te wachten. Alles wat is opgebouwd, kan verloren gaan, en dat help je niet door toeschouwers vouchers te geven voor niet gebruikte tickets. De schade die nu tot 1 juni wordt opgelopen, haal je niet in 1 seizoen in. En dan zijn we nog optimistisch.

Zonder ruimhartige overheidssteun voor een langere periode is onze cultuursector, en vooral de amusementpoot daarvan, ten dode opgeschreven. Eigenlijk zit er maar één ding op voor de sector: al die online toestanden waar de minister zo blij mee is? De stekker eruit. Het kost aan al die kunstinstellingen alleen maar geld en tijd, het levert niks op en de regering maakt goede sier met je overlevingsdrang, wat ze al tien jaar doen. Stop daarmee. Ook met die online collecties. Zet je site op zwart.

Staken.

Ik stem volledig in met wat Fedor Teunissen, artistiek leider van Asko|Schönberg, daar vrijdag in onze podcast over zei: iedereen praat al jaren over een cultuurstaking. Nog nooit was het zo makkelijk om die uit te roepen. Doe het. Laat het iedereen voelen hoe een land voelt dat zijn cultuur minacht.

Wil je hier iets over kwijt? De komende tijd zullen we in onze podcast meer mensen aan het woord laten. Geef je op.