Het Mondriaanfonds maakte geen stennis over de eigen zaaglijn. Dat is jammer voor hen die erdoor vallen.

Op Prinsjesdag was iedereen in de kunst blij, want Minister Ingrid van Engelshoven kwam met miljoenen over de brug om de kunst structureel te helpen. Vrijwel ogenblikkelijk verstomden de lobby’s, kwamen gezworen vijanden van het overheidsbeleid met lovende profielen van en begripvolle interviews met de nu als weldoenster bekend staande D66-minister. Ook daalden bij ons de bezoekcijfers voor artikelen die hier en daar nog kritisch durfden te zijn. Toch is – helaas voor ons donatiepotje – nog niet alles goed. Blijkt.

De genereuze goedmaker na 10 jaar smalend kunstbeleid geldt namelijk alleen voor de podiumkunsten, en dan nog speciaal voor de podiumkunstenaars die afhankelijk zijn van bijdragen van het Fonds Podiumkunsten. Daardoor blijven bijvoorbeeld Oerol en Holland Festival in de gevarenzone hangen, omdat zij geraakt zijn door de belangenverstrengelde willekeur van de Raad voor Cultuur. Maar er is meer aan de hand. Alleen niet bij de podiumkunsten.

Mondriaan

Waar we de afgelopen jaren niets over hoorden, behalve zo nu en dan een best positief bericht, was de beeldende-kunstsector. Waarom dat zo is? U mag het zeggen. De sector is hoe dan ook kleiner dan de podiumkunst. Het Mondriaan Fonds (MF) dat voor de kunst bestaat heeft een beperkter budget (26 miljoen). Ook dat fonds werd de afgelopen jaren gekort, maar het leidde niet tot eensgezinde actie in de beeldende-kunstsector. Het MF was gewoon vrij stil, de afgelopen jaren.

Het fonds houdt het graag ook stil, zo blijkt. Een recent voorbeeld is de toewijzing van de subsidies aan ‘kunstpodia’ voor de komende kunstenplanperiode. Net als bij het Fonds Podiumkunsten werd er meer aangevraagd dan er geld beschikbaar was, en net als bij het Fonds Podiumkunsten werd er van die aanvragen meer geschikt bevonden dan het budget toeliet. Daardoor kwamen geschikte aanvragers onder – of boven – een zaaglijn terecht. Alleen noemt het MF die zaaglijn niet. Men spreekt liever van ‘prioritering’. En dat wringt.

‘Geldende Criteria’

Strikt genomen is prioritering een ander woord voor het hanteren van een zaaglijn, maar het voelt anders. ‘Prioritering binnen de geldende criteria’, zoals op de site te lezen is, riekt naar mogelijke willekeur, omdat nergens aangegeven wordt welke criteria hoe zwaar hebben gewogen. Instellingen die wegens die prioritering buiten de boot zijn gevallen, en toevallig zijn dat er in Noord Brabant (40%) en Zuid Holland (37,5%) verhoudingsgewijs heel erg veel, zitten nu in grote problemen. (in Friesland werd één van de 2 goedgekeurde aanvragen gezaaglijnd, dus daar zelfs 50%)

Plotseling is ook hun provinciale of lokale subsidie in gevaar, plotseling komen ze niet meer in aanmerking voor regelingen die bestemd zijn voor de vaak vooral kleinere kunstinstellingen die getroffen zijn. Al die regelingen en extra steun zijn namelijk gekoppeld aan subsidie door het MF. Vindt de commissie van het fonds je wel erkenning waard, maar is het geld op, zou de overheid moeten inspringen. Dat gebeurde bij het Fonds Podiumkunsten. Het Mondriaanfonds lijkt echter geen enkele aanvechting te hebben om zich daar sterk voor te maken. Sterker nog: ingewijden vertellen dat de zaaglijn in een eerdere versie van het betreffende artikel op de site niet eens werd genoemd, maar pas in een edit op 23 september werd toegevoegd na kritiek.

Verkeerde sector

Dit is geen misdaad, maar het voelt niet open en transparant. Dan zijn er dus wel wat vragen te stellen, bijvoorbeeld over de rol die lobbyclub Kunsten 92 hierin heeft gespeeld, maar omdat ‘vragen stellen’  tegenwoordig vooral een hobby is van complotdenkers, doen we daar niet aan.

Het is wel opvallend dat het Mondriaanfonds zich binnen de lobby niet meer heeft laten horen. Dat is jammer voor de beeldende kunst, en zeker jammer voor mensen die erkend mooie plannen hadden, maar in de verkeerde sector zitten. Vooral in Noord Brabant.