In The Hague, they think it's a waste of money. Let them. Here are seven performances that were more than worth 'that sin'. Mona, Ariadne, Mariken, but also breathtaking circus theatre, a secret marriage, genre-transcending satire and the greatest set ever.
1. Mona, NTJong (jeugdtheater/toneel).
Het is de grootste valkuil van de leeftijdsindicatie bij theatervoorstellingen. Zet er 6+ bij en je weet zeker dat je die leeftijdsgroep naar het theater trekt, terwijl oudere kinderen en hun ouders iets anders kiezen. Dat is jammer, want zoals vorig jaar de kleutervoorstelling Wij gaan op berenjacht (4+) een van de allerbeste theatervoorstellingen voor welke leeftijd dan ook was, liet Mona (10+) van NTJong dit jaar een diepe indruk achter.
Mona is allereerst het verhaal van een tienjarig meisje. Dat meisje (afwisselend gespeeld door Hannah Hentenaar en Ilja van Zanten) vertelt dat pijnlijke en herkenbare verhaal zelfverzekerd en met groot acteertalent. Het is herkenbaar voor kinderen en hun ouders, maar bovenal voor iedereen die kind is geweest.
Griet Op de Beeck
De voorstelling is een bewerking van het eerste deel van Come here that I kiss you van Griet Op de Beeck, die met meerdere boeken de bestsellerslijsten domineerde en heel Nederland voor haar innam tijdens Zomergasten. Mona bleek de overtreffende trap. Het stuk zorgde voor een discussie: kun je het van een kind vragen een dermate zware rol te spelen met zo’n impact die zij zelf wellicht niet kan overzien? Zijn sterren bij een bespreking dan nog wel gepast? Of is de impact louter iets voor de toeschouwer en niet iets waar de acteurs op het toneel zich van bewust moeten zijn, laat staan mee bezig houden.
Vergelijkbare vragen riepen meer voorstellingen dit jaar op, van de echt gespeelde documentairevoorstelling Zvizdal tot de grote rol van kinderen in How the big people left and what happened next. Het zijn vragen waar niet meteen een eenduidig antwoord op te vinden is, maar die wel aangeven dat theater in staat is te ontroeren, te verwonderen en vragen te stellen die de toeschouwer nog niet eerder stelde.
Lees de hele bespreking van Mona here. Het stuk is in 2017 ook nog enkele malen te zien!
2. Ariadne auf Naxos, Nederlandse Reisopera (opera).
Van alle podiumkunsten is opera het kostbaarst om op de planken te brengen. Een orkest, solisten, vaak een koor en dan hebben we het nog niet eens over decors, dansers en – in het geval van De Nederlandse Reisopera – reiskosten. Het is wonderbaarlijk hoe het onder Rutte I met 60% gekorte gezelschap desondanks vrijwel ieder jaar met een van de beste operaproducties van het jaar weet te komen.
With Ariadne auf Naxos slaagde de Reisopera er andermaal in operageschiedenis te schrijven, door de opera in een opera niet alleen adembenemend mooi in beeld te brengen met stuk voor stuk fantastische solisten, maar ook door te spelen met de vraag die ook verborgen zit in de opera: bepaalt wie betaalt?
Waar menig regisseur met de handen in het haar zit bij Strauss’ Ariadne auf Naxos, slaagt Laurence Dale erin komedie en drama samen te laten komen in een bijkans kosmisch orgasme mét verwijzingen naar Madonna, Queen en Wagner.
Lees de hele bespreking van Ariadne auf Naxos here en een interview met regisseur Laurence Dale here.
3. Bosch’ dreams, Les 7 Doights de la Main & Theater Republique (circustheater).
Beeldende kunst overtreft soms elke podiumkunst – zeker gemeten naar de hoeveelheid Rijkssubsidie. Bijvoorbeeld als het gaat om twee schilderijen van Rembrandt. Aan een schilderij van de dit jaar overal geëerde Jeroen Bosch hangt een vergelijkbaar prijskaartje en aan theatervoorstellingen gebaseerd op zijn werk geen gebrek. Met als uitschieter de circustheatervoorstelling Bosch’ dreams waarin meerdere filmlagen gecombineerd werden met dans, trapeze-acts en goed gekozen muziek.
Wat deze productie bijzonder maakt is dat niet louter op de techniek wordt vertrouwd om bekende schilderijen tot leven te brengen. Dit is geen simpel plaatjesboek. Want heel subtiel laat de voorstelling ook zien dat zowel de kunstenaar als zijn of haar duider of publiek het ook niet weten. Dat dit niet erg is. Je moet het zelf zien, zelf ervaren, zelf conclusies trekken en vragen stellen. Blijven stellen. En ja, die antwoorden weer bevragen.
4. Mariken, Kwatta (jeugdtheater).
Vragen spelen eveneens een grote rol in de bewerking die Kwatta maakte van het Middeleeuwse Mariken. Wat is god? Bestaat de duivel? Wat is dood? En is de mensheid een klucht of een tragedie? Waar begint een begin, wat is de openingszin, waar stappen we in, waar begint een kind?
Vragen die je niet meteen verwacht in een jeugdvoorstelling, maar in Mariken komen al deze vragen – en nog veel meer – voorbij. Het resulteert in ruim negentig minuten inventief muziektheater met vele speelse lagen die door een perfecte dramatische opbouw en muzikale hoogstandjes verrast van begin tot eind. En dat met een spel in een spel in een spel dat ongemeen grappig is. Niet in de laatste plaats dankzij een geweldige cast met Ilse Warringa, Sarah Bannier en Laus Steenbeeke, maar werkelijk iedereen was goed in een van de beste familievoorstellingen van het jaar, die, weliswaar een stuk luchtiger dan Mona ook bewees dat goed theater voor alle leeftijden is.
Lees de hele bespreking van Mariken here.
5. Il matrimonio segreto, De Nationale Opera, Nederlandse Reisopera & Opera Zuid (opera).
In het huidige Nederlandse cultuurbestel zijn gezelschappen – of ze nu willen of niet – ook elkaars concurrenten. Er is immers een zeer beperkte hoeveelheid geld beschikbaar. Juist daarom is het verheugend dat drie BIS-gesubsidieerde operagezelschappen dit jaar de handen ineensloegen voor een productie waarin bovendien jonge talenten alle kansen kregen.
Voor de enscenering werd een wedstrijd uitgeschreven en Francesco Cocco (decor) en Fedrica Miani (kostuums) blijken een perfect team, waarbij alles tot in details klopt. De regie van Monique Wagemakers sluit hier perfect op aan. De afwisseling tussen schaamteloos schmieren en meer ingetogen passages, tussen klucht en oprechte woede, versterkt in deze productie een zwak libretto. Zij wordt daarbij geholpen door het vocale en acteertalent van alle solisten. Het eindresultaat is een fantastische uitvoering van een middelmatige opera. Hopelijk volgen meer gezamenlijke talentproducties van de drie grote operagezelschappen.
Lees de hele bespreking van Il matrimonio segreto here.
6. De lankmoedigen, Toneelgroep Oostpool (toneel).
Dit kalenderjaar bracht Toneelgroep Oostpool naast twee niet volkomen overtuigende grote repertoirevoorstellingen (Lulu and Demons) ook indrukwekkende trailervoorstellingen voor jongeren in samenwerking met Theater Sonnevanck (zeker Bromance verdient een reprise) en indringende voorstellingen voor de kleine zaal. Daarvan maakte De lankmoedigen, het derde deel van Joeri Vos’ Goede bedoelingen met afstand het meeste indruk.
Een bijtende satire rondom het ziekenhuisbed van de in elkaar geslagen transgender Hansje, maar ondanks alle stereotypes die Vos (tevens regisseur) neerzet, veel meer dan dat. Een zeldzaam voorbeeld van een toneelstuk dat zichzelf en het satirische genre overstijgt
7. Het geluid van stroom, Muziektheatergroep BOT (muziektheater).
De enige voorstelling in deze lijst die absoluut never meer te zien zal zijn. En de voorstelling met het grootste decor denkbaar. En tegelijkertijd een van de intiemste voorstellingen van het jaar.
Verdwijnend industrieel erfgoed, het is de natuurlijke habitat van Bot in al dertien edities van Het geluid van. De ene verlaten locatie is wat groter dan de andere, maar deze sloeg alles. Immens is een understatement. Muziektheatergroep BOT streek van 10 maart tot 3 april neer in wat tot in de jaren negentig de grootste energiecentrale van ons land was voor Het geluid van stroom. Hoewel de voorstelling in alles groot, groter, grootst is, toont de voorstelling echter vooral de centrale zoals die jarenlang heeft gefunctioneerd: gesleep met ordners, metertjes in de gaten houden, kleine en grotere ongelukken. Veertig uitverkochte voorstellingen later begon de verdere ontmanteling van het immense complex. Wat rest is de herinnering.
English (UK) 
Nederlands 
Français 
){kind=link}