Veel theatermakers smeken heimelijk om de invoering van lijfstraffen voor scholieren met CKV. Scholieren met CKV zijn er namelijk op uit om het leven van acteurs te verwoesten. Ze worden daarin bijgestaan door ongeïnteresseerde docenten, die op hun vrije avond meer moeite doen om in de smaak te vallen bij hun pupillen dan bij de aanbieders van cultuur. Als compromis gelden er quota voor scholieren met CKV. Ze moeten in het publiek altijd in de minderheid zijn.
Dinsdag 29 september 2015 waren de scholieren met CKV in de meerderheid. Ik was aanwezig bij een try-out van Othello van Zep in het Amsterdamse Theater Bellevue en zat tussen 240 jongeren. De joelende massa had de tribune kort daarvoor bestormd. Het stuk duurde 1 uur en 40 minuten. Toch heeft niemand een letter van de voorstelling gemist. Hoe dat kan? Ik leg het uit.
1: Doe een proloog.
Sinds de allereerste theatervoorstelling meer dan 3000 jaar geleden in Griekenland werd uitgevoerd op een plein in de stad, zijn er prologen gehouden. In een proloog vraagt een acteur aan de toeschouwers om aandacht, om stilte, om wellevendheid en tijd. Als de acteur dat goed doet, krijgt hij die. Als de acteur Kenneth Herdigein heet kan de avond niet meer stuk. Met Kenneth sol je namelijk niet. Dat weet je, als puber met zieke plannen. Dan laat je die plannen dus varen.
2: Laat Brainpower de tekst verfrissen
De meeste Nederlandse vertalingen van Shakespeare zijn niet om door te komen. We hebben veel meer woorden nodig dan Shakespeare en dan nog schiet onze taal tekort. We hebben ook vier of zes jambes nodig, waar de grote William altijd aan vijf trocheeën voldoende had. Ons ritme is dus óf Ivo de Wijs, óf Vondel, maar nooit Shakespeare. tenzij je het idioom en het ritme van hiphop erbij pakt. Dan kan opeens alles. Je mist wel een betekenislaag of vier, maar als je doel is om 240 scholieren bij de les te houden zijn veel middelen geheiligd.
3: Roep vragen op.
Zep, het gezelschap dat Othello nu brengt, wilde het helemaal anders doen. Shakespeare schreef een stuk over een Moor (zwart) die een hoge functie krijgt op Malta (wit) en die trouwt met een mooie lokale meid. Ook wit. Omdat in Shakespeares tijd racisme geen enkel punt was, of liever gezegd: staande cultuur, kon aan de zwarte moor veel kwaad worden toegeschreven, wat Shakespeare dan weer handig gebruikte, om een halve omkering teweeg te brengen. Hat blanke personage Iago, luitenant van de Moor, zweert met het publiek samen om het wilde zwarte beest van zijn laagje beschaving te ontdoen. Dat lukt. Met het bekende tragische resultaat. Regisseur Pluymakers draait de rollen nu om. Iedereen in Malta is zwart, behalve de Moor, die blank is. Omdat het taalgebruik niet is aangepast, en Othello nog steeds wordt aangeduid als de zwarte moor, zit iedereen zich af te vragen hoe racistisch het allemaal is, en hoe erg dat is. Dat leidt af. Dat laat je denken. Slim.
4: Lucretia van der Vloot
Dat heet kleinkunstenares, maar doet grote dingen. Lucretia van der Vloot speelt een aantal vrouwenrollen in het voor zes acteurs bewerkte stuk, en dat doet ze soms grappig, soms aardig, en een keer echt heel erg goed. De monoloog waarin Emilia, de vrouw van Iago, het verraad van haar man doorkrijgt, zit op een ritme dat menig rapper zal doen instorten. Grandmaster van der Vloot. Nergens op de tel, maar perfect in de flow, zingzegt ze haar woede in de beste spoken word traditie denkbaar. Episch.
5: Fuck de zendermicrofoon
Kenneth Herdigein kreeg er het eerste last van: krakende kabeltjes. Hij raakte geirriteerd van de haperende techniek van zijn zendermicrofoon. En hij werd moeilijker te volgen. Omdat er geen vervangende apparatuur kon worden geregeld, ging het ding dus gewoon uit. Kenneth Herdigein ging akoestisch. Wat een verademing. Hij heeft stemtechniek genoeg in huis om niemand het verschil te laten horen. Kunnen veel acteurs nog iets van leren. En een lager volume op het toneel zorgt voor een lager volume in de zaal. Hoe simpel kan het zijn.
6: Doe de moord…
…en doe hem goed. Othello die zijn geliefde Desdemona wurgt. Dat gaat al een paar eeuwen bij elk publiek door merg en been. Ook bij de meisjes naast me die ter voorbereiding naar een horrorfilm waren geweest. Chilled to the bone. Moord is live spannender dan in de bioscoop.
7: zorg dat je de juiste scholen erbij hebt.
Amsterdam heeft het ivko. Dat is een speciale afdeling van de Montessorischool, waar kinderen met kunstambitie hun idealen kunnen volgen. Op het Individueel Voortgezet Kunst Onderwijs leren ze dus ook respect te hebben. Want wat jij niet hebt voor een ander, kun je ook niet van die ander vragen. De helft van de scholieren in de zaal was van deze school afkomstig. Zaten mogelijk een paar toekomstige songfestivalwinnaars tussen.
Nederlands 
English (UK) 
Français 
