Vrijdag 12 mei begint de twaalfde editie van Operadagen Rotterdam. Het tiendaagse festival staat onder de titel Lost & Found in het teken van de actuele vluchtelingenproblematiek. Ik selecteerde drie opera’s van Calliope Tsoupaki, Annelies van Parys en Claron McFadden, sterke vrouwen wier werk het verdient gehoord (en gezien) te worden.
De vrees voor het onbekende is zo oud als de mens – verworvenheden worden gekoesterd, vreemdelingen met argusogen bezien. In hun zoektocht naar een ‘nieuw thuis’ verlaten velen hun vertrouwde wereld en steken letterlijke en symbolische grenzen over om elders een nieuw – en hopelijk beter – bestaan op te bouwen.
Durven we ons te begeven op onontdekt terrein? Komen we aan op de plaats van bestemming of raken we juist verdwaald? Zonderen we ons af van de rest van de wereld, of herkennen we onszelf terug in de vreemde ander? Dat zijn de vragen die de componisten Tsoupaki en Van Parys en de sopraan Claron McFadden stellen. Alle drie kozen een bijzondere invalshoek.
Calliope Tsoupaki: Fortress Europe
De oudere dame Europa wil koste wat kost verhinderen dat ook maar één asielzoeker haar comfortabele wereldje binnendringt. – Hoewel ze als jonge vrouw op de rug van oppergod Zeus vanuit Syrië naar Europa kwam, waar ze als vreemdeling een nieuw bestaan moest opbouwen. Haar zoon is een politicus die de poort tot Europa stevig gesloten houdt. Oog in oog met de bootvluchteling Amar gaat hij echter twijfelen.
Tsoupaki componeerde er hartverscheurend mooie muziek bij, met kruidige, Arabisch getinte koorpassages en klaaglijke melodieën van een hobo. Zij maakt de gevoelens van weemoed om het verlies van huis en haard indringend invoelbaar. Jammer van het gortdroge en eenduidige libretto, dat niets aan onze verbeelding overlaat. Maar dankzij de wonderschone muziek en de treffende enscenering is Fortress Europe toch een voorstelling om een traantje bij weg te pinken.
Annelies van Parys: Het Kanaal
In Het Kanaal van de Vlaamse Annelies van Parys wil een vluchteling het Kanaal overzwemmen, een nieuwe toekomst tegemoet. Op de krijtrotsen aan de overkant stuit hij op een transseksuele vrouw die haar leven wil beëindigen. Tussen de twee ontstaat een verrassende dialoog: hun lot blijkt sterker verbonden dan gedacht.
Hun gesproken conversatie vindt zijn spiegel in de muziek van Annelies van Parys. Zij zette liederen op een recent teruggevonden theatertekst van William Shakespeare. Die beschrijft hoe een sheriff die wil verhinderen dat zijn burgers een groep vluchtelingen lynchen. Een zangeres plaatst als ‘commentator’ de monologen in een breder, universeler kader. Zij wordt afwisselend begeleid door gitaar of luit, tokkelinstrumenten die populair waren in Shakespeare’s tijd.
Claron McFadden: Nachtschade: aubergine
Uitgesproken origineel is de insteek van de Amerikaans-Nederlandse sopraan Claron McFadden. In Nachtschade: aubergine gaat zij op zoek naar de gemeenschappelijke wortels van onze diverse culturen. Hiertoe volgt zij de route die de populaire paarse groente aflegde vanuit het Midden-Oosten naar onze keukentafel.
Zij bezocht vijf landen rond de Middellandse Zee. Samen met de lokale bevolking maakte ze een plaatselijk auberginegerecht en studeerde ze een traditioneel lied in. McFadden presenteert haar ervaringen in de vorm van een theatraal en culinair concert. Zo maakt zij verlangen naar identiteit in een steeds veranderende wereld invoelbaar.
Achter de musici worden filmbeelden geprojecteerd van Lisa Tahon, die McFadden volgde op haar reis. Gaandeweg wordt duidelijk dat van één oorsprong geen sprake is, slechts van een oneindig aantal vertakkingen en knooppunten. We blijken bovendien meer met elkaar gemeen te hebben dan we denken.
Bij het concert worden auberginehapjes geserveerd. – Een voorstelling om van te watertanden.
Wat en waar.
Operadagen Rotterdam, van 12 t/m 21 mei, info en kaarten: www.operadagenrotterdam.nl
(Dit blog is een bewerking van een artikel dat eerder verscheen in het tijdschrift Opzij)
Nederlands 
English (UK) 
Français 
