‘Hoe maak ik de wereld een beetje mooier? Dat vraag ik me af bij alles wat ik doe.’ Romana Vrede, bekroond actrice bij Het Nationale Theater, ’tafeldame’ bij De Wereld Draait Door en Zomergast, kijkt graag positief de wereld in. Zal haar bijdrage aan SPOT-Live, het symposium voor de podiumkunsten dat op 28 mei in Rotterdam plaatsvindt, dan ook optimistisch zijn? Ze zit daar, samen met Sylvana Simons en Fenneke Wekker in het team van Gloria Wekker. Het zal gaan over ons culturele archief, en over de manier waarop Nederland in staat is om het ingebakken racisme het hoofd te bieden.
Hoe staat Romana Vrede daar tegenover? ‘Ik ben wel positief,’ zegt ze. ‘Ik heb het gevoel dat de krachten op politiek rechts sterker worden, maar dat de linkse krachten in de samenleving ook sterker worden. Ik vind het nog geen verloren strijd. Ik zie wel dat mensen zich beginnen uit te spreken tegen de de geluiden van rechts. Dat zie je ook op het toneel: wat zegt het als je een personage bepaalde dingen laat zeggen? Ik heb goede moed. Misschien ben ik naïef, maar ik ben liever naïef en strijdbaar dan dat ik opgeef.’
Formuleren
Haar positieve insteek is niet altijd makkelijk: ‘Ik merk wel dat ik duidelijker wordt in de manier waarop ik dingen wil formuleren. Dat ik met een heel duidelijk ‘Ja!’ moet komen. Dat is mijn voordeel: dat er nieuwe verhalen worden verteld, en beter wordt nagedacht dan tien jaar geleden.’
‘Daarom is het ook prachtig dat bij SPOT-Live Gloria Wekker een van de drie curatoren is. Het valt ook steeds meer mensen op dat een redactie compleet wit is, of compleet heteroseksueel en volledig man. Daar ontstaat steeds meer verzet tegen. Films met een compleet witte cast? Daar komen opmerkingen over. We voeren nu gesprekken bij het Nationale Theater over hoe divers we zijn qua cast en repertoire, terwijl de managementlaag nog helemaal wit is. Daarom is er nu ook gesprek over hoe de managementlaag diverser moet. Dat vind ik dus goed. Dat wij bij Het Nationale Theater dat nu ook doorvoeren. Tien jaar geleden voerde je dat gesprek nooit.’
Van binnenuit
Het is dus geen mooidoenerij ‘voor de bühne? ‘Het maakt me in principe niet zoveel uit of die verschuiving echt van binnenuit gemotiveerd is, of eerst uit opportunisme voortkomt. Als het maar gebeurt. Als je maar snapt dat het een beetje gek is wanneer je hele team wit en man is. We moeten ook nieuw publiek vinden, want anders lopen de zalen leeg. Dan houdt theater op te bestaan.’
Op Spot Live doet Romana Vrede mee aan De Grote Irritatie Show. Is dat niet een te negatieve insteek, irriteren? ‘Ik vind het niet iets negatiefs. Het is misschien negatief voor mensen die zich eraan ergeren dat er dingen veranderen. Voor mij gaat het erover dat er al best veel goed gaat, maar dat er ook een hoop dingetjes zijn waaraan ik me loop te ergeren. Bijvoorbeeld: ik heb soms goeie gesprekken over wat er moet en kan veranderen, en dan zijn er mensen die aan mij vragen of iets wel of niet mag. Dan zeg ik: “Wat vind je zelf? Ik ben niet de discriminatiepolitie.” Dat vind ik soms wel een beetje irritant.’
Quotum
‘Zelf wil ik het hebben over representatie. Ik ben – zonder dat ik daarvoor heb gekozen – een rolmodel geworden. Ik vind het dan irritant dat je met mij de quota haalt. Dan is er binnen het bedrijf niet echt een mindswitch gekomen, maar denken ze alleen: “Ha, we hebben het quotum gehaald.” ‘
‘Het gaat natuurlijk ook over mijn eigen mindset. Ik werd gevraagd om te auditeren voor de film Hiernamaals van Willem Bosch. Ik vroeg hem welke acteurs nog meer auditie hadden gedaan voor deze rol, en hij noemde Hadewych [Minis], Maria [Kraakman], en nog wat andere actrices van mijn leeftijd. Ik merkte dat ik er zelf automatisch van uit was gegaan dat hij andere zwarte actrices had gevraagd. Maar nee, hij was gewoon op zoek naar een moeder voor deze rol. Willem was dus verder dan ik. Dat zouden meer mensen moeten doen.’
Goed om te weten
Nederlands 
English (UK) 
Français 
