Banieren van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht, Afdeeling Haarlem laten zien dat er iets veranderd is de afgelopen eeuw. Maar de banieren van Londense suffragettes die gelijke betaling voor mannen en vrouwen eisen maken duidelijk dat het nog lang niet genoeg is.
De openingsavond van Walzer, de nieuwe VR-installatie in Eye viert vrouwenlevens. Dolle Mina’s, suffragettes, Aletta Jacobs, naamloze vrouwen die met een koloniale lens door een pater zijn gefotografeerd, alle vrouwen komen voorbij. Met korte films en gesprekken met de makers walsen we door alle feministische golven.
Landschap met gamesoftware
In de VR van Frieda Gustavs en Leo Erken bewegen we door een landschap van en met vrouwen. Aletta Jacobs stijgt mijlenver boven ons uit als een soort Mount Rushmore, maar we kunnen ook zwemmen door een zee van vrouwen, dwalen door een vrouwenbos en verdwalen in de vrouwenstad. Met gamesoftware zijn duizenden foto’s getransformeerd tot een levendig landschap waar het heel fijn verblijven is.
Met een controller kun je navigeren door de verschillende soorten terrein. Walzer zit tussen een 2-D en een 3-D in. Hoewel de makers nergens beogen of pretenderen om een realistisch terrein te maken, kun je toch eindeloos ronddolen en zelfs een beetje verdwalen. De foto’s plooien zich rond gebouwen en bomen, wórden de bomen en de zee, maar blijven ook uitdrukkelijk oude portretten. Fotograaf en fotoverzamelaar Leo Erken heeft de duizenden foto’s gevonden op markten, in privécollecties en online. Thematisch ga je van werk naar plezier en van woede en onrecht naar mode. De begeleidende wals stuurt de perceptie, hoewel het nergens uitleggerig of verhalend wordt. De toeschouwers moeten zelf aan het werk.
Eindeloze wals
De score is het afstudeerproject van de jonge componiste Frieda Gustavs, die een wals van 70 seconden eindeloos loopte en kopieerde tot een rijke soundscape die prikkelt. Verschillende instrumenten, zang en industriële geluiden zetten de toon voor de beelden.
De vrouwenstemmen uit het project komen niet uit een audio-archief, maar uit de buurt van de makers: Russische fotografes die gevlucht zijn, een buurvrouw van Erken die zowel plat Amsterdams als vloeiend Japans spreekt, spelende kinderen in de buurt. Het geeft het project een aangename alledaagsheid die eerder prikkelt dan frustreert. Hoewel het fijn zou zijn om meer te horen over de vrouwen die geportretteerd zijn, is het uiteindelijk de enorme hoeveelheid beeld die het werk indrukwekkend maakt. Want waarom weten we dat de zwarte vrouw gefotografeerd is door een pater, maar weten we niets van haarzelf? Waarom zijn er zoveel groepjes van drie vrouwen, en niet van twee? Dat laatste, vertelde Erken, is omdat er dan dingen kunnen gebeuren. Het kan te intiem worden, en daarvoor is een derde vrouw of meisje nodig. Three is a crowd.
Plus ça change
Nog maar een week geleden debuteerde de Tweede Kamer over de vraag of abortus uit het strafrecht moet. Vrouwen krijgen nog steeds geen gelijke beloning voor gelijk werk. De korsetten zijn uit, we mogen stemmen, maar hoeveel is er blijvend veranderd sinds de eerste foto’s uit 1850? Bij Eye is de blik deze zomer op vrouwen, en van vrouwen. Die male gaze wordt hier in ieder geval onttakeld.
Nederlands 
English (UK) 
Français 
