Meteen naar de inhoud

Zeeën en bergen van vrouwen in Walzer van Frieda Gustavs en Leo Erken

Banieren van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht, Afdeeling Haarlem laten zien dat er iets veranderd is de afgelopen eeuw. Maar de banieren van Londense suffragettes die gelijke betaling voor mannen en vrouwen eisen maken duidelijk dat het nog lang niet genoeg is.

De openingsavond van Walzer, de nieuwe VR-installatie in Eye viert vrouwenlevens. Dolle Mina’s, suffragettes, Aletta Jacobs, naamloze vrouwen die met een koloniale lens door een pater zijn gefotografeerd, alle vrouwen komen voorbij. Met korte films en gesprekken met de makers walsen we door alle feministische golven.

Landschap met gamesoftware

In de VR van Frieda Gustavs en Leo Erken bewegen we door een landschap van en met vrouwen. Aletta Jacobs stijgt mijlenver boven ons uit als een soort Mount Rushmore, maar we kunnen ook zwemmen door een zee van vrouwen, dwalen door een vrouwenbos en verdwalen in de vrouwenstad. Met gamesoftware zijn duizenden foto’s getransformeerd tot een levendig landschap waar het heel fijn verblijven is.

Met een controller kun je navigeren door de verschillende soorten terrein. Walzer zit tussen een 2-D en een 3-D in. Hoewel de makers nergens beogen of pretenderen om een realistisch terrein te maken, kun je toch eindeloos ronddolen en zelfs een beetje verdwalen. De foto’s plooien zich rond gebouwen en bomen, wórden de bomen en de zee, maar blijven ook uitdrukkelijk oude portretten. Fotograaf en fotoverzamelaar Leo Erken heeft de duizenden foto’s gevonden op markten, in privécollecties en online. Thematisch ga je van werk naar plezier en van woede en onrecht naar mode. De begeleidende wals stuurt de perceptie, hoewel het nergens uitleggerig of verhalend wordt. De toeschouwers moeten zelf aan het werk.

Eindeloze wals

De score is het afstudeerproject van de jonge componiste Frieda Gustavs, die een wals van 70 seconden eindeloos loopte en kopieerde tot een rijke soundscape die prikkelt. Verschillende instrumenten, zang en industriële geluiden zetten de toon voor de beelden.

De vrouwenstemmen uit het project komen niet uit een audio-archief, maar uit de buurt van de makers: Russische fotografes die gevlucht zijn, een buurvrouw van Erken die zowel plat Amsterdams als vloeiend Japans spreekt, spelende kinderen in de buurt. Het geeft het project een aangename alledaagsheid die eerder prikkelt dan frustreert. Hoewel het fijn zou zijn om meer te horen over de vrouwen die geportretteerd zijn, is het uiteindelijk de enorme hoeveelheid beeld die het werk indrukwekkend maakt. Want waarom weten we dat de zwarte vrouw gefotografeerd is door een pater, maar weten we niets van haarzelf? Waarom zijn er zoveel groepjes van drie vrouwen, en niet van twee? Dat laatste, vertelde Erken, is omdat er dan dingen kunnen gebeuren. Het kan te intiem worden, en daarvoor is een derde vrouw of meisje nodig. Three is a crowd.

Plus ça change

Nog maar een week geleden debuteerde de Tweede Kamer over de vraag of abortus uit het strafrecht moet. Vrouwen krijgen nog steeds geen gelijke beloning voor gelijk werk. De korsetten zijn uit, we mogen stemmen, maar hoeveel is er blijvend veranderd sinds de eerste foto’s uit 1850? Bij Eye is de blik deze zomer op vrouwen, en van vrouwen. Die male gaze wordt hier in ieder geval onttakeld.

Meer context en tickets? klik hier

Cultuurpers werkt anders. Jij bepaalt wat dit verhaal waard is!

Wat fijn dat je tot hier gelezen hebt. Je las inmiddels alweer verhalen van deze auteur. Laat je waardering blijken met een kleine donatie!

donatie
Doneer

Waarom doneren?

We zijn ervan overtuigd dat goede onderzoeksjournalistiek en deskundige achtergrondinformatie essentieel zijn voor een gezonde cultuursector. Daar is in kranten en andere oude en nieuwe media vaak geen plek en tijd voor. Cultuurpers wil die ruimte en tijd wel bieden, en we willen dat voor iedereen zo houden. Of je nu rijk bent, of arm. Daarom willen we deze site zo veel mogelijk gratis houden. Dat kost geld, veel geld. Dankzij donaties van lezers zoals jij kunnen we blijven bestaan, en beseffen we ook hoe belangrijk lezers ons vinden. We vinden het bovendien de best mogelijke manier om journalistiek onafhankelijk te houden. Zo bestaat Cultuurpers al sinds 2009: dankzij lezers die zo een beetje eigenaar worden van deze onmisbare plek!

Je kunt ook lid worden, dan zet je je eenmalige donatie om in blijvende steun!

Helen Westerik

Helen Westerik is filmhistorica en groot liefhebber van experimentele films. Ze doceert filmgeschiedenis en doet onderzoek naar het lichaam in de kunst.Bekijk alle berichten van deze auteur

Privé Lidmaatschap (maand)
5 / Maand
Voor natuurlijke personen en ZZP’ers.
Geen storende banners
Een speciale nieuwsbrief
Eigen mastodon-account
Toegang tot onze archieven
Klein Lidmaatschap (maand)
18 / Maand
Voor culturele instellingen met een omzet/subsidie van minder dan 250.000 euro per jaar
Geen storende banners
Een premium nieuwsbrief
Al onze podcasts
Eigen Mastodonaccount
Toegang tot archieven
Zelf persberichten (laten) plaatsen
Extra aandacht in berichtgeving
Groot Lidmaatschap (maand)
36 / Maand
Voor culturele instellingen met een omzet/subsidie van meer dan 250.000 euro per jaar.
Geen storende banners
Een speciale nieuwsbrief
Eigen Mastodonaccount
Toegang tot archieven
Deel persberichten met ons publiek
Extra aandacht in berichtgeving
Premium Nieuwsbrief (substack)
5 proefabonnementen
Al onze podcasts

Betalingen geschieden via iDeal, Paypal, Creditcard, Bancontact of Automatische Incasso. Wilt u liever handmatig betalen, op basis van een factuur vooraf, rekenen we 10€ administratiekosten

*Alleen bij een jaarlidmaatschap of na 12 maandelijkse betalingen

nl_NLNederlands