Er gloort iets in het noorden dankzij Explore The North

In de eerste versie van de nieuwe website van Explore The North waren de bouwers vergeten te vermelden in welke stad het festival plaats zou vinden. Inmiddels is dat opgevangen met een prachtige ‘over ons’ pagina, zodat ook niet-Leeuwaars weten waar ze moeten zijn. Het productiehuis annex festival zit vanaf de komende editie in de Culturele Basisinfrastructuur. Dat betekent dat de bijzondere mix van poëzie en muziek waar Explore The North prat op gaat, breder bekend gaat worden. 

Is het noorden het waard om verkend te worden? Sinds Friesland als provincie culturele hoofdstad van Europa werd met veel gedoe en een paar prachtige voorstellingen en fonteinen, werd het een beetje stil. Het multiplier-effect van de buzz die het culturele hoofdstad zijn beloofde, bleef uit. Tot nu dus, nu Explore The North iets van het je-ne-sais-quoi terugbrengt in de stad die dat zo hard nodig heeft. En dat kan dus omdat ze er Joost Oomen hebben, en steun uit onverwachte hoek, want De Buren. 

Bekeken, maar niet gezien

Het culturele Nederlands-Vlaamse uitwisselingshuis De Buren uit Brussel blijkt al een tijd samen te werken met Explore. Dat leverde de zondag dat ik er was alvast twee bijzondere voorstellingen op. De Vlaamse acteur Sander Deckx is de eerste rolstoeler die afgestudeerd is van de beroemde theateropleiding van het Vlaams Conservatorium. Hij verraste het Leeuwarder publiek met een diep persoonlijk programma waarin hij vertelde over hoe bizar het is om als persoon gezien te worden, wanneer iedereen kijkt naar wat je anders maakt. In dit geval zijn rolstoel, maar het gegeven is natuurlijk toepasbaar op iedereen die afwijkt van het gemiddelde straatbeeld. 

Zijn ontwapenende en indringende aanwezigheid maakt me des te meer benieuwd naar een Hamlet met Sander Deckx in de hoofdrol. Dat kan niet anders dan fascinerend worden. 

Ook uit Vlaanderen kwam Oerhert, een drietal vrouwen met toverachtige aanwezigheid. De gedichten van Astrid Haerens, naar wier debuutbundel het concert is genoemd, zijn concreet op een ongrijpbare manier. Haar présence op het podium voegt daar nog meer aan toe. Synthesizermuze Mariske Broeckmeyer en celliste Jasmijn Lootens maken van het drietal een mooie combi van schikgodinnen en Shakespeareaanse toverkollen. Hun muziek slingert mooi heen en weer van ijle zwijverij naar opzwepende beats. 

Vier eindes

Zulke beats zitten ook in het programma van Joost Oomen. De dichter wiens ster snel aan het rijzen is gaf in popzaal De Neushoorn een proeve van de voorstelling Liefde in tijden van hopjesvla, die eind januari 2025 officieel in De Kleine Komedie het daglicht zal zien. Nu konden we al stiekem genieten van de vrolijke jazz-rock van ensemble Kruidkoek en de minstens vier manieren waarop Oomen ons liet denken dat het klaar was, om dan toch weer sterker terug te komen. Er komt nog een regisseur aan te pas, de komende weken, dus we gaan in januari iets heel anders zien dan deze vrolijke bende absurditeiten waarmee Joost Oomen een mooi noordelijk geluid versterkt. Een geluid dat doet denken aan Krang van André Manuel. 

De Poëzieboys uit Den Haag maakten de avond af met een vrolijke revue waarin de dichters van de dag hun ding nog eens lichtjes over deden. Er zat iets meer bier achter de kiezen, maar ook een paar goeie beats in de mix. Een fijn slot aan een mooie dag, zeggen we dan. Na afloop sprak ik een paar dichters uit de regio, die naar een festival als dit hadden gesmacht. Eindelijk een podium waarvoor ze niet uren in de trein hoefden te zitten.

Verzetsheldin

Is Explore the North daarmee een aanwinst voor Friesland? Daar heeft het alle schijn van. Met de ‘Stadskas’ onder de scheve Oldehove komt een andere sfeer in de stad. Er liep ook een opvallend jong publiek rond, zeker voor een stad die geen kunstvakopleiding of universiteit heeft. Net als in een stad als Amersfoort is er vooral schooljeugd die de zaterdagavonden meestal voor een deel in coma doorbrengt. Je ziet er nu andere mensen rondlopen op Stadsexpeditie, die napraten over die Iraanse zangeres die zo mooi werd begeleid op traditionele trommels, of dat beeldje van die verzetsheldin waarover we pas een paar jaar durven praten. En wier beeldje het niet eens is.

Die andere vibe die begint rond te waren in een stad, al is het maar een paar weken per jaar, is het begin van een nieuwe, kunstzinniger en opener toekomst. Leeuwarden is het verkennen waard.