We kunnen natuurlijk blijven klagen over de slechte behandeling van onze kunstenaars, we kunnen het ook met een positieve inslag benaderen. Dat moet de overweging zijn geweest van componistenbelangenvereniging Nieuw Geneco bij het instellen van de ‘Fair Practice Awards’. Vrijdag 8 september werden ze in het Utrechtse TivoliVredenburg voor de vierde keer uitgereikt: prijzen voor opdrachtgevers die zich nu eens een keer wel bekommerden om het welzijn van scheppende kunstenaars.
De eer viel dit jaar te beurt aan festival November Music uit Den Bosch en ensemble Black Pencil uit Almere. Beide opdrachtgevers hadden zich goede opdrachtgevers betoond. Niet alleen boden zij normale tarieven voor hun werk, ze zorgden ook voor een mooie inbedding in hun eigen programma en repertoire en voldoende aandacht en speelbeurten. Dat blijken toch best allemaal zeldzaamheden in de muzieksector.
Uit eigen zak betaald
De nominaties worden elk jaar verzameld onder de leden van Nieuw Geneco: componisten van nieuw werk in de ‘Nieuwe Muziek’ (dus geen pop, jazz of hiphop). Opvallend is daarbij dat ook dit jaar geen grote orkesten zijn genomineerd.
Hoe die fair practice er dan wel uitziet? Onder de genomineerden waren een paar amateurkoren, die uit eigen zak de componisten voor hun werk betaalden. Er was ook een cardioloog met een gitaar die in zijn eentje componisten opdracht geeft om nieuw gitaarwerk te schrijven, dat hij ook kan spelen. Dat daarmee ook nieuw werk wordt toegevoegd aan het wereldrepertoire is best uniek.
Aanvullende financiering
De twee winnaars blinken elk op hun eigen manier uit. Volgens componist Yannis Kyriakides verdient ensemble Black Pencil uit Almere de prijs omdat het ensemble zich inzet voor eerlijke betaling. Maar er is meer, zegt hij: zegt: “Daarnaast herneemt het ensemble ook met regelmaat eerder gecomponeerd werk, zodat er een herkenbaar en eigen repertoire ontstaat, voor een groot en divers publiek op een grote verscheidenheid aan podia en bijzondere locaties. Dit Ensemble vervult hiermee een grote voortrekkersrol in het muziekleven”.
Festival November Music, elk jaar in Den Bosch, werd genomineerd door componist Aart Strootman. Hij vertelt waarom: “Het is een festival dat met zijn tijd meegaat en de componisten eerlijk beloont. Wat speciaal was aan deze opdracht is dat we gezamenlijk kijken naar de gewenste duur, bezetting, etc. En van daaruit kijken naar wat er fair practice gerealiseerd kan worden. Toen bleek dat de ambities hoger waren dan de begroting is er aanvullende financiering gezocht en gevonden.”
Keurige tabellen
Met de awards hoopt Nieuw Geneco meer aandacht te genereren voor eerlijke omgang met kunstenaars door opdrachtgevers. Zeker in de nieuwe muziek is dat best zeldzaam. Volgens een onderzoek waarvan de uitkomsten nog niet openbaar zijn, kan slechts een minimaal percentage van de componisten leven van het schrijven. Het is een beetje vergelijkbaar met literaire fictie, al zijn de subsidiemogelijkheden daar nog beperkter.
Nieuwe Geneco heeft een paar keurige tabellen op de website staan, waarin staat hoeveel je moet betalen voor een compositie, of een arrangement. Die tabellen, ze zijn er ook voor journalisten, staan bekend om hun utopische karakter. Niet omdat de tarieven die erin staan onredelijk zijn, integendeel: het gaat om tarieven die nog aan de lage kant zijn, maar desondanks zelden gerekend worden door opdrachtgevers.
Jaarlijkse-indexering-honorariumtabel-Nieuw-Geneco-Publicatie-1-juli-2023
30 procent minder
Opvallend, maar niet heel verrassend, is dat rijke en grote opdrachtgevers slechter blijken te zijn in het toepassen van deze alleszins redelijke tarieven, dan kleine en arme. De ‘vergoeding’ in reputatie en zichtbaarheid die de grote jongens bieden zorgt ervoor dat componisten toch met een schamel honorarium akkoord gaan.
Komt bij dat het fair maken van het huidige productie- en uitvoeringsniveau belachelijk veel geld zou kosten. Een orkest van 70 musici eerlijk betalen is al lastig, laat staan een componist, zeker als die niet voor een krat bier aan het werk gaat, maar gewoon 40.000 euro vraagt voor een orkestwerk van een uur. Wat dat ook waard is.
Dat zou dus, onder het huidige politieke gesternte, leiden tot een daling van het aanbod met minimaal 30 procent. Ook dat is slecht te verteren.
Zo houden we met zijn allen een unfaire praktijk overeind.
English (UK) 
Nederlands 
Français 
