“Iedereen die schrijft zal vroeg of laat tegen een muur aanlopen, een grens van wat niet kan, mag en moet worden geschreven. En vrijwel iedereen zal op dat moment terugschrikken en ervan afzien om het te schrijven. Want die muur staat er om ons te beschermen tegen wat we niet willen.”
Karl Ove Knausgård, door sommigen al vergeleken met Marcel Proust, opende de 20ste editie van Writers Unlimited in stijl. Het Haagse festival, inmiddels uitgegroeid tot een onmisbaar begin van het litereraire jaar, heeft het immers altijd opgenomen voor de schrijvers in omstandigheden waar de vrijheid van meningsuiting niet vanzelfsprekend is.
Was het festival in eerdere edities nog wel eens erg positief over de mogelijkheden van de samenleving om de banvloek van de macht te doorbreken, op deze editie overheersten somberheid en woede de opening. John Ralston Saul, de voorzitter van PEN International, was er duidelijk over. Nog steeds zitten rond de 900 schrijvers en journalisten ergens in een gevangenis en worden per jaar 200 journalisten vermoord. Meestal door overheden. En de laatste tijd gaat het steeds meer om onbekende journalisten. Journalisten die geen steun hebben van grote nieuworganisaties, individuele bloggers, zoals Raif Badawi in Saudi-Arabië, die de komende 20 weken langzaam zal worden vermoord door het regime, met 50 stokslagen per dag, tot hij er duizend heeft gekregen. Omdat hij iets over democratie schreef.
PEN heeft stevige kritiek geuit op de mars van de regeringsleiders in Parijs, na de moordpartij bij Charlie Hebdo. “Censoren marcheren voor Vrijheid van Meningsuiting”, verklaarde de belangenorganisatie van schrijvers en journalisten: imnmers liepen er politieke leiders mee die in hun eigen land het recht op vrije meningsuiting met voeten treden.
“Trap niet in de val van de gedachte dat die 12 journalisten in Parijs zijn vemoord uit naam van de islam. Veel mensen willen dolgraag dat we dat denken, en die hebben de oorlog verklaard aan de extremistische Islam. Denk goed na. We verklaarden ooit de oorlog aan de georganiseerde misdaad, en dat leidde ertoe dat de georganiseerde misdaad nu de banken in bezit heeft. Toen verklaarden we oorlog aan de drugs, en dat liep uit op een komedie. Toen verklaarden we de oorlog aan de terreur, en dat heeft alleen maar meer terreur opgeleverd.”
PEN is er duidelijk over: “Een oorlogsverklaring betekent alleen maar een enorme beperking van de vrijheid, privacy en meningsvrijheid in het westen zelf, niet opgelegd door de terroristen, maar door de regeringen.”
Tot slot was er David van Reybrouck met een paar prachtige gedichten.